„Polowanie”. Teatr społecznej wrażliwości

We środę, 4 października dyrekcja i zespół Teatru im. Mickiewicza zaprosili przedstawicieli mediów na konferencję prasową przed pierwszą premierą (a właściwie prapremierą) tego roku. Od 7 października na teatralnym afiszu znajdować się będzie spektakl „Polowanie”. Przy okazji spotkania dyrektorka częstochowskiej sceny Magdalena Woch poinformowała o zmianach i planach w nowym sezonie.

„Polowanie” to tekst Ishbel Szatrawskiej. Jak się dowiadujemy, powstał już przed dziesięcioma laty, a w roku 2000 opublikowany został w „Dialogu”. Zainteresował się nim autor adaptacji  i reżyser częstochowskiego spektaklu: Piotr Pacześniak (ur. 1999). Do współpracy zaprosił przedstawicieli swojego pokolenia: scenografia: Łukasz Mleczak, kostiumy: Zoya Wygnańska, muzyka: Michał Zachariasz, choreografia: Krystyna Lama Szydłowska, reżyseria świateł: Monika Stolarska. Jedną z wiodących ról  Łukasza (syna) powierzył równie młodemu aktorowi  – Karolowi Czajkowskiemu (gościnnie). Stanął on u boku naszych znakomitości (z całym przekonaniem!)”: Witold – Adam Hutyra, Barbara – Agnieszka Łopacka, Rudzki – Waldemar Cudzik, Natalia – Hanna Zbyryt, Władziu – Robert Rutkowski.

Ishbel Szatrawska nie była obecna na konferencji, wypada więc zacząć od nieobecnej.  Dramatopisarka i teatrolożka urodziła się w 1981 roku w Olsztynie. Jest absolwentką teatrologii UJ, studiowała także filmoznawstwo i amerykanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i na Westfälische Wilhelms-Universität w Münster. W latach 2013-2014 pogłębiała wiedzę w prywatnej szkole filmowej Akademia Multi Art w Krakowie pod kierunkiem uznanych twórców, m.in. Xawerego Żuławskiego, Jacka Bławuta i Janusza Kondratiuka.

W grudniu 2019 roku zadebiutowała dramatem Objects in Mirror Are Closer Than They Appear w e-antologii „Nasz głos” wydanej przez Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Kolejne dramaty publikowała w „Dialogu”: „Polowanie” w nr 4/2020, „Totentanz. Czarna noc, czarna śmierć” w nr 2/2021.

W roku 2020 otrzymała Stypendium Twórcze Miasta Krakowa, w ramach którego powstał dramat „Kateriny brak”. Rok później napisała dramat „Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia”, który ukazał się nakładem Wydawnictwa Cyranka w roku 2022.

Laureatka konkursu stypendialnego DRAMATOPISANIE (II edycja; 2021) organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. W ramach stypendium powstał dramat „Wolny strzelec”. We wrześniu 2023 r., nakładem Wydawnictwa Cyranka, ukazała się jej pierwsza powieść zatytułowana „Toń”.

Artykuły, recenzje i teksty teoretyczne publikowała w wielu czasopismach, m.in. w „Dialogu”, toruńskim „Undergruncie” czy kwartalniku „Cwiszn”. Od 2000 roku mieszka w Krakowie.

– Miałem ten tekst realizować w ramach Czytania w Teatrze Nowym w Poznaniu – mówił na spotkaniu z mediami Piotr Pacześniak – ale nic z tego projektu nie wyszło. Natomiast tekst zachowałem w pamięci.  Kiedy doszło do rozmowy o współpracy z częstochowskim Teatrem, „Polowanie” przypomniało mi się. To materiał w pewnym sensie strukturalnie dość konserwatywny,za pomocą którego można zrealizować dobrze pojmowany teatr środka. Z drugiej strony uznałem, że można w ramach tego tekstu zapracować na dobrą, współczesną grę aktorską.

To, że opublikowany w „Dialogu” tekst poddany został adaptacji – wyjaśniał reżyser – nie świadczy o jakichś jego niedostatkach. Był on bowiem pisany z myślą o realizacji etiudy filmowej. Trzeba go było nieco przełożyć na język teatru, ale oczywiście z zachowaniem wszystkich założeń fabularnych czy charakterystyk postaci napisanych przez dramatopisarkę. „Ale to wszystko sprawdza się dopiero na próbach – dodał – a nawet jeszcze po premierze”.

Piotr Pacześniak to student V roku na Wydziale Reżyserii Dramatu krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Ruchu Sprawiedliwości Społecznej Piotra Ikonowicza. Debiutował jako reżyser spektaklem „Ludowa historia Polski” na podstawie książki Adama Leszczyńskiego (Teatr Nowy im. K. Dejmka w Łodzi, Festiwal Łódź 4 Kultur).  Reżyser i autor scenariusza spektaklu „Taśmy rodzinne”w Teatrze Polskim w Poznaniu. Reżyser spektaklu „Podwójny z frytkami” w Teatrze Dramatycznym im. Gustawa Holoubka w Warszawie.

Laureat wyróżnienia ZAIKS na 11. Forum Młodej Reżyserii za reżyserię spektaklu „Kiedykolwiek dane”. Absolwent  wielu międzynarodowych warsztatów teatralnych.

O współpracy z reżyserem częstochowscy aktorzy mówili w samych superlatywach, a Agnieszka Łopacka podsumowała okres pracy nad spektaklem, mówiąc wręcz, że z radością przychodziła na próby.

– Piotr modyfikował tekst, uwzględniając bardzo mocno nasze spostrzeżenia, refleksje dotyczące zarówno świata zbudowanego w spektaklu, jak i poszczególnych postaci, relacji między nimi – dodawała aktorka. – Wszyscy mieliśmy takie poczucie dużej sprawczości, wręcz współtworzenia. To jest bardzo nieczęste w świecie teatru, a dzięki temu do tej realizacji mam bardzo osobisty stosunek. Pierwszy raz spotkałam się z tym, że reżyser tak bardzo słuchał aktorów i dał im tak dużą suwerenność.

– Ja dawno nie przeżyłem tak ciekawych prób, z różnych względów – wtórował Adam Hutyra.- Przeżyłem bardzo ciekawe siedem tygodni. Powiem o tym, że Piotr poprosił, byśmy poszukali wokół siebie ludzi, w oparciu o których moglibyśmy budować swoje postaci. Bez problemu znalazłem, co więcej, zacząłem w sobie okrywać elementy swojej postaci, która – cóż – nie jest zbyt skomplikowana…

Aktorzy mówią o tym, że pracując na spektaklem, odkrywali dzięki niemu, że każdy jest (może być) równocześnie zwierzyną (nie wiedząc o tym) i myśliwym. Robert Rutkowski z kolei mówił o tym, by w życiu zrewidować swoje spojrzenie na bliskich w rodzinie, bo czasem wobec nich budujemy krzywdzące stereotypy, których boleśnie się trzymamy. 

Na stronie internetowej Teatru czytamy: Co to znaczy być dobrym synem? Czego ojcowie mogą wymagać od własnych dzieci? Czy życie człowieka warte jest więcej niż życie zwierzęcia? Czy może każdy z nas tak naprawdę jest myśliwym, który nie przestaje polować nawet przy rodzinnym stole.

Dalej poznajemy zarys fabuły: Witold otrzymuje upragniony złoty medal zasług łowieckich, a do rodzinnego miasta z okazji ceremonii po długiej nieobecności powraca jego syn, Łukasz. Świętują na kolacji w willi Rudzkich, przyjaciół rodziny. Następnego dnia mają udać się na polowanie. Szybko okazuje się, że obecność Łukasza nie jest pożądana, a relacje między Witoldem, jego żoną Barbarą, Rudzkim i jego żoną Natalią składają się z niedopowiedzeń, przemilczeń i pozorów. Kameralna historia o zagubionych i samotnych ludziach tkwiących niewoli powielanych  z pokolenia na pokolenie wzorców męskości i kobiecości. Historia o ludziach, którzy otwartość, szczerość i bezinteresowność uczuć wymienili na luksus i władzę, a wzajemne wsparcie i słuchanie zastąpili niekończącą się i bezwzględną rywalizacją.

Piotr Pacześniak dodał jeszcze jedną refleksję dotyczącą życia także poza sceną – o ludziach, którzy publicznie deklarują poglądy ekologiczne, a w letnim domu pokazują na ścianach poroża ustrzelonych zwierząt.

Brak miejsca, a zarazem chęć zostawienia widzom premierowego i późniejszych spektakli wolności interpretacji i ocen, nie pozwala tutaj przywołać wypowiedzi autorów scenografii, kostiumów, choreografii czy muzyki. Możliwość obejrzenia fragmentów „Polowania” zaprezentowanych po konferencji pozwala wnosić, że szykuje się przedstawienie bardzo współczesne, mocno osadzone w rzeczywistości i niosące dużą społeczną wrażliwość. Stworzone przez nasz znakomity zespół aktorski, z którym pracą tak zachwycał się podczas konferencji jego gościnny uczestnik, Karol Czajkowski.

Z informacji przekazywanych mediom na konferencji domyślać się należy, że „Polowanie” swoim charakterem i rodzajem pracy realizacyjnej wyznaczy ton sezonu 2023/2024. Dyrektorka Teatru im. Mickiewicza zaprezentowała swoją konsultantkę do spraw artystycznych. Jest nią Agata Biziuk-Brajczewska – dramatopisarka i reżyserka, absolwentka Akademii Teatralnej w Warszawie. Częstochowskiej publiczności znana jako reżyserka spektaklu „Grupa krwi”.

Wspomniana przedstawiła propozycje repertuarowe na nadchodzące miesiące. Będzie więc bajka „Jak zostać smokiem” w reżyserii Karoliny Okurowskiej. Planowana jest też „Zemsta” jako pełna humoru i z elementami teatru muzycznego dyskusja z klasykiem w adaptacji reżyserki Joanny Drozdy. Agata Biziuk przygotuje „Urok likwidacji” – spektakl inspirowany reportażami doby transformacji, mówiący o czasach trudnych, które otworzyły nam drzwi na Zachód. Na wiosnę szykowany jest spektakl inspirowany historiami lokalnymi. Tekst i dramaturgia Daria Sobik, reżyseria Pamela Leończyk. Zaplanowane jest  już nawet otwarcie następnego sezonu – reżyserować będzie Piotr Ratajczak. 

Tadeusz Piersiak, fot. Piotr Dłubak

Czytaj także: Sabina Lonty. Miała niebo w sobie