By wykorzystać uroki pięknej, jesiennej pogody, nie trzeba wyjeżdżać daleko. Moc pomysłów na udany weekend dostarczyć może gmina Janów i atrakcje Złotego Potoku.
Odwiedzając Złoty Potok, trafiamy do samego serca Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Miejscowość położona 2 km o Janowa, od dawna przyciąga turystów i to nie tylko smakiem pstrąga, ale zabytkowym dworkiem i pałacem, Rezerwatem Parkowe, malowniczymi stawami.
Oczywiście nie można mówić o Złotym Potoku nie wspominając o Zygmuncie Krasińskim, jednym z trójcy wieszczów, ikonie polskiego romantyzmu. Słynny poeta spędził tu kilka miesięcy roku 1857. Przybył tu do swojego ojca Wincentego. Towarzyszyła mu zaś żona Elżbieta i dzieci. Opuścił to miejsce po śmierci córeczki, wyjechał wówczas do Paryża i nie powrócił już w złotopotockie strony. Ale ślady pamięci tej wizyty pozostały do dziś. Romantyk nazwał bowiem wiele stawów, źródeł i ostańców. Stąd i staw Sen Nocy Letniej czy skała Brama Twardowskiego. Wapienna skała znajduje się w lesie przy drodze łączącej Siedlec z drogą wojewódzką nr 793 (przy drodze jest niewielka zatoka, dzięki czemu łatwiej zlokalizować tę atrakcję turystyczną). Z Bramą Twardowskiego wiąże się legenda o czarnoksiężniku Twardowskim. Na skale znajdują się odciski, które według tej legendy pozostawił diabelski kogut, startując z Twardowskim na Księżyc. Utarło się również przeświadczenie, że panna, która przejdzie przez otwór Bramy Twardowskiego, wkrótce będzie miała szansę wyjść za mąż.
Rezerwat Parkowe z Bramą Twardowskiego i nie tylko
A skoro Brama Twardowskiego to i Rezerwat Parkowe, który znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Rezerwat ma charakter leśno-krajobrazowy, a zarządzany jest przez Nadleśnictwo Złoty Potok. Został on utworzony we wrześniu 1957 r. dla zachowania wzgórz wraz z fragmentami doliny Wiercicy, a także form skalnych i starodrzewia. W obrębie rezerwatu znajdują się liczne ostańce. Obok wspomnianej Bramy Twardowskiego to m.in. Diabelskie Mosty (tu często można spotkać wspinaczy), Skała z Krzyżem, a także jaskinie i schroniska (m.in. Grota Niedźwiedzia). We wschodniej części rezerwatu dwoma źródłami (Źródło Elżbiety i Źródło Zygmunta) wypływa rzeka Wiercica. Jest jeszcze Źródło Spełnionych Marzeń, a nad Wiercicą zabytkowy Młyn Kołaczew (to jeden z najstarszych młynów Złotego Potoku).
Nieco poniżej źródeł, za rozlewiskami, zlokalizowana jest historyczna pstrągarnia. Naprzeciw niej znajdziemy zaś Skałę z Krzyżem, Skałę z Matką Bożą , a także ślady grodziska Osiedle Wały.
Muzeum im. Krasińskiego i Pałac Raczyńskich
Wracając jeszcze do wieszcza, to obowiązkowym punktem dla zwiedzających jest Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku, które otwarto w Złotym Potoku w 2008 r. Parterowy dworek pochodzi z 1829 r. i wchodzi w skład zespołu pałacowego. W nim eksponowane są przedmioty poety, meble pałacowe i obrazy. Przypomnijmy, że po wojnie w dworku Krasińskich mieszkali m.in. nauczyciele Technikum Rolniczego, które funkcjonowało w sąsiednim pałacu Raczyńskich. Następnie istniało tu Muzeum Biograficzne im. Zygmunta Krasińskiego, będące jednym z oddziałów Muzeum Częstochowskiego (1985-2007). Po tym jak Muzeum Częstochowskie zwróciło dworek skarbowi państwa, ten przekazał go w użytkowanie samorządowi terytorialnemu. Po tym fakcie gmina wyremontowała dworek i otworzyła w nim właśnie Muzeum regionalne. W kwietniu 2008 r. otwarto tam wystawę stałą „Pamiątki po rodzinie Krasińskich ze zbiorów Muzeum Częstochowskiego”.
Warto dodać, że od 13 września, w Muzeum Regionalnym,możemy podziwiać pięknie przygotowaną wystawę „Wrześniowym szlakiem 7 Dywizji Piechoty. Bitwa pod Janowem 1939”. Ekspozycja zorganizowana jest przez Muzeum Regionalne w Złotym Potoku, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach oraz Stowarzyszenie Historyczne Reduta Częstochowa.
W październiku muzeum zaprasza gości w weekendy od godz. 10 do 18 (od listopada godziny się zmienią i zwiedzać będzie można od godz. 8 do 16). Bilety normalne kosztują 5 zł, ulgowe – 3 zł. Więcej o muzeum na stronie muzeum.zlotopotockie.pl.
Dworek sąsiaduje z Pałacem Raczyńskich. To reprezentacyjna budowla pseudoklasycystyczna z elementami neorenesansowymi pochodząca z XIX w. Na miejscu obecnego pałacu od XVI w. istniał dwór, prawdopodobnie obronny, zwany „Zameczkiem”. Na początku XIX w. stary dwór popadł w ruinę i nie nadawał się już do zamieszkania. W połowie XIX w. majątek odkupił i podniósł z upadku wspomniany Wincenty Krasiński. W 1856 r. na jego polecenie zbudowany został pałac w stylu klasycystycznym, opisywany już dworek z 1829 r. przeznaczony został dla jego syna Zygmunta. Po jego śmierci majątek odziedziczyła córka poety Maria, żona hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego. Rodzina Raczyńskich na początku XX w. przebudowała pałac, nadając mu dzisiejszy kształt. Po 1945 r. majątek upaństwowiono, a w pałacu przez wiele lat mieściła się szkoła. Pałac ze względu na zły stan techniczny, wymaga rewitalizacji.
Pustynia Siedlecka
Będąc w tych okolicach warto zahaczyć też o Pustynię Siedlecką, czyli teren jednego z dawnych wyrobisk piasku. Obszar ten zajmuje 30 ha. Znajduje się tutaj również oczko wodne z roślinami szuwarowymi. Większość powierzchni to jednak szczere piaski, rozciągające się na ok. 25 ha. Legendy głoszą, że nagromadzenie tamtejszych piachów to sprawka diabła, który w tych okolicach gonił uciekającego na kogucie, sławnego czarnoksiężnika Twardowskiego. „Sprytny szlachcic długo zwodził władców ciemności, przed którymi zawsze udawało mu się uchodzić cało. Wreszcie jeden z diabłów postanowił raz na zawsze rozprawić się z Twardowskim. Rogaty emisariusz piekieł, ścigając swą ofiarę, miał już niemal czarnoksiężnika w garści. Przed uciekającym Twardowskim otwarły się nawet bramy piekielne. Zdawało się, że jest już zgubiony… Jak zwykle jednak czarnoksiężnikowi udało się uciec, ale piekielny ogień spalił tutejszą ziemię, zamieniając ją w pustynię” – tak opisywana jest ona na stronie orlegniazda.pl, na której można przeczytać dużo więcej o Pustyni Siedleckiej.
Jeśli zainteresowała Cię Jura inne nasze propozycje znajdziesz TU
A. Kostyra
Dziękujemy UG w Janowie za współpracę i pomoc przy tworzeniu artykułu