Liswarciański Szlak Rowerowy ma 108km długości i oznaczony jest kolorem niebieskim. Znajduje się w północno-zachodniej części województwa śląskiego. Rozpoczyna się w Woźnikach i prowadzi wzdłuż rzeki Liswarty aż do Wąsosza Górnego.
O szlaku
Liswarciański Szlak Rowerowy wytyczony został w oparciu o przebieg rzeki Liswarty i prowadzi przez powiat lubliniecki i kłobucki. Szlak jest efektem współpracy czterech Lokalnych Grup Działania: LGD Brynica to nie granica, Bractwo Kuźnic, Spichlerz Górnego Śląska i Zielony Wierzchołek Śląska. To dzięki nim powstał nie tylko Liswarciański Szlak Rowerowy, ale także Szlak Pankówki i Szlak Opatówki, czyli szlaki rowerowe wzdłuż dopływów Liswarty.
Liswarciański Szlak Rowerowy łączy w sobie walory rekreacyjne i krajoznawcze, a jego cechą jest różnorodność! Podczas rowerowej wędrówki, jadąc wzdłuż Liswarty, która jest nierozerwalnie związana z dziejami tych obszarów, czeka Was spotkanie z historią oraz przyrodą.
Nadrzeczne szlaki charakteryzują się szczególnymi walorami krajobrazowymi, które najlepiej chłonąć z perspektywy rowerowego siodełka. W wielu miejscach szlak prowadzi w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki, wśród bezkresnych łąk, wiekowych lasów, malowniczych zbiorników wodnych oraz przez urokliwe tereny Parku Krajobrazowego „Lasy nad Górną Liswartą”.
Oznakowanie
Liswarciański Szlak Rowerowy prowadzi rowerzystów za pomocą znaków typu R1. Rower na białym tle z paskiem koloru niebieskiego pojawia się głównie na tabliczkach, ale również namalowany jest na drzewach czy ogrodzeniach. Poza tym spotkać można znaki z kilometrażem do najbliższych miejscowości oraz tablice informacyjne wraz z mapą szlaku.
Oznakowanie jest częste i raczej nie ma problemów z nawigacją, co nie znaczy, że nie warto zabrać ze sobą mapy czy wgrać w telefonie pliku GPX. Jak niemal na każdym szlaku są miejsca, gdzie znaku braknie lub został zniszczony…
Często na znakach i na trasie pojawia się logo Liswarciańskiego Szlaku Rowerowego, a wygląda ono tak:
logo Liswarciańskiego Szlaku Rowerowego
Nawierzchnia
Szlak poprowadzony jest głównie asfaltowymi drogami lokalnymi o małym natężeniu ruchu, a także drogami leśnymi i polnymi, dlatego nie nadaje się do przejazdu rowerem szosowym. Nie ma dróg rowerowych z prawdziwego zdarzenia, ale ruch samochodowy jest tutaj bardzo mały, dlatego szlakiem można podróżować z dziećmi. Drogi leśne są przeważnie dobrze utwardzone i nie ma problemu z przejazdem, poza ponad 2-kilometrowym odcinkiem między wsią Troniny a Rębielice Szlacheckie – tutaj trzeba powalczyć w piachu.
fot. Rowerem po Śląsku
Ukształtowanie terenu, po którym prowadzi Liswarciański Szlak Rowerowy jest przeważnie płaskie. Trudności mogą pojawić się jedynie na Progu Woźnickim. Jest to bardziej pofałdowany obszar od Woźnik do Mzyków.
Punkty przeznaczone do odpoczynku
Twórcy szlaku zadbali o miejsca odpoczynkowe na trasie w postaci wiat turystycznych wraz ze stołem i ławkami. Przy każdej wiacie znajduje się również kosz, stojaki rowerowe oraz duża tablica informacyjna z mapą i opisem szlaku.
fot. Rowerem po Śląsku
Przebieg szlaku i atrakcje turystyczne
Liswarciański Szlak Rowerowy swój początek ma w Woźnikach nieopodal Rynku. Miasto posiada zabytkowy układ urbanistyczny z szachownicą ulic wokół prostokątnego Rynku, przy którym znajduje się ratusz miejski z 1862 roku oraz kościół pw. św. Katarzyny, a także kaplica św. Jana Nepomucena i pomnik Józefa Lompy.
W Woźnikach szlak prowadzi również obok pomnika „Poległym Obrońcom Ojczyzny w pierwszych dniach września 1939″. Żeby jednak do niego dotrzeć trzeba mocniej pokręcić korbą, ponieważ teren w tej okolicy jest nieco bardziej pofałdowany.
Po ok. 6km szlak wjeżdża do Lubszy, gdzie przez 32 lata mieszkał Józef Lompa, zasłużony górnośląski działacz, poeta, tłumacz i publicysta. Za kościołem św. Jakuba Starszego Apostoła, w którym Lompa był organistą znajduje się stary budynek szkoły, gdzie przez wiele lat uczył, mieszkał i tworzył. Na tym samym skrzyżowaniu jest również pomnik Józefa Lompy. W uznaniu jego zasług postawiono go w 1931 roku, ale w 1939 został zniszczony. Dziś możecie zobaczyć jego odtworzoną wersję.
Jak już wiecie szlak został wytyczony w oparciu o przebieg rzeki Liswarty, a ta swoje źródła ma wśród łąk na terenie wsi Mzyki. Drobne, czasem niedostrzegalne strużki utworzą strumyk, który za chwilę zobaczycie. W Mzykach zaczyna się również Park Krajobrazowy „Lasy nad Górną Liswartą”, który został utworzony w 1998 roku i obejmuje obszar powiatu kłobuckiego, lublinieckiego i częstochowskiego.
Przyroda przez długie kilometry będzie zachwycała i wprowadzała w odprężający nastrój. Jednak zwróćcie również uwagę na ciekawe budynki, kapliczki i kościoły. W Grojcu na zabytkowy budynek pełniący przed II wojną światową i kilka lat po niej funkcję szkoły. W Huciskach na jedną z wielu na szlaku figurkę św. Jana Nepomucena, która znajduje się w kapliczce z 1925 roku. Według tradycji ludowej Jan Nepomucen chronił pola i zasiewy przed powodzią i suszą, dlatego jego figury można spotkać przy drogach w sąsiedztwie rzek.
W Boronowie szlak niestety omija najciekawsze atrakcje turystyczne, dlatego warto sobie tutaj nieco zmodyfikować trasę. Koniecznie musicie zobaczyć Kościół NMP Królowej Różańca Świętego, który jest najstarszym drewnianym kościołem na Śląsku zbudowanym na planie krzyża greckiego. Znajduje się również na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. W Boronowie rośnie 500-letni dąb szypułkowy, stojący przy moście w centrum wsi. Jest on niemym świadkiem dziejów tej miejscowości. Według podania zasadzić go miał król Jan III Sobieski podczas wyprawy pod Wiedeń.
fot. Rowerem po Śląsku
W Lasach nad Górną Liswartą znajduje się spora ilość stawów rybnych. Jeden z nich jest w Dołach, które są przysiółkiem wsi Boronów. W XVI wieku wydobywano tutaj rudę darniową, a po jej wyczerpaniu teren wypełnił się wodą. Obecny staw otoczony jest bujną roślinnością z gniazdami lęgowymi łabędzi oraz licznymi wielusetletnimi drzewami, które stanowią pomnik przyrody. Następne stawy hodowlane spotkacie w osadzie Piłka, a kolejnym jest utworzony na Liswarcie staw w Lisowie.
Dorzecze Liswarty to obszar, na którym nie ma zbyt dużo spektakularnych atrakcji turystycznych, mogących przyciągać tłumy turystów, ale może i dobrze, bo dzięki temu nie ma tutaj dużego ruchu samochodowego, przez co jazda na rowerze jest prawdziwą przyjemnością! Liswarciański Szlak Rowerowy prowadzi przez lasy i bardzo małe wsie, w których wzdłuż ulicy, przed starą drewnianą chatą, kury skubią trawę, za płotem spacerują kaczki, a na polu pasą się konie i krowy.
fot. Rowerem po Śląsku
Park Krajobrazowy Lasy nad Górną Liswartą kończy się przed wsią Ługi-Radły i od tego momentu nieco zmienia się krajobraz. Kosztem lasów pojawia się więcej pól i łąk, ale klimat małych wiosek się nie zmienia, nadal jest swojsko, nadal z przydrożnych traw wyskakują kuropatwy i bażanty.
Warto wspomnieć, że w okresie międzywojennym na odcinku Łebki – Podłęże Królewskie, Liswarta stanowiła granicę państwową między II Rzeczypospolitą a III Rzeszą. Obecnie na tym odcinku płynie wzdłuż granicy województwa śląskiego i opolskiego, raz po jednej, raz po drugiej stronie.
Po 73km szlak doprowadzi Was do Krzepic, które są drugim (po Woźnikach) miastem na trasie Liswarciańskiego Szlaku Rowerowego. Miasto leży na terenie historycznej Małopolski, ale w pobliżu granicy z dwoma innymi krainami historycznymi: Śląska i Wielkopolski. W XII wieku ze względu na swoje przygraniczne położenie istniał tutaj gród warowny, a w połowie XIV wieku Kazimierz Wielki polecił zbudować tu murowany zamek. Niestety w XVIII wieku zamek uległ zniszczeniu, a w 1840 roku rozebrano go i z pozyskanego materiału budowano kamienice w rynku. Obecnie po starym zamku pozostał tylko zarys fosy i wałów, a na jego miejscu stoi dom mieszkalny, który wraz z całym terenem stanowi własność prywatną.
fot. Rowerem po Śląsku
Do wybuchu II wojny światowej liczącą się grupę społeczną Krzepic stanowili Żydzi. Już na przedmieściu, tuż przed mostem na Liswarcie, widoczna jest ruina synagogi żydowskiej. Powstała w latach 1814-1822, ale w czasie II wojny światowej została mocno zniszczona. Kilkaset metrów od synagogi znajduje się cmentarz żydowski, a na nim ok. 400 żeliwnych macew, wykonanych w pobliskich hutach. Większość z nich pochodzi z XIX wieku, a najstarszy nagrobek z 1749 roku.
W Krzepicach warto dłużej zatrzymać się na Rynku Wielkim, będącym centralnym punktem miasta, którego układ urbanistyczny wpisany jest do rejestru zabytków. Na rynku znajduje się tablica upamiętniająca rozpoczęcie działań wojennych 1 września 1939, a tuż przy nim Kościół pw. Jakuba Apostoła wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego w 1357 roku. W Krzepicach ma swój koniec Szlak Pankówki.
Kolejnym ciekawym miejscem na szlaku jest Danków, który zasłynął z tego, że był pierwszą ufortyfikowaną wsią w Polsce. Zamek w Dankowie był bardzo silnie umocnioną i nowoczesną twierdzą, która nie została zdobyta podczas potopu szwedzkiego – jako jedna z nielicznych w Polsce! Obecnie po zamku zachowały się jedynie oblicowane murem wały ziemne, ruina kamiennego budynku bramnego, ślady fos oraz duży kościół św. Stanisława.
Za wsią Troniny szlak znów wjeżdża do lasu, ale ten odcinek aż do Rębielic Królewskich niestety do najprzyjemniejszych nie należy. Piaszczyste drogi leśne dają mocno popalić! Tuż przy wyjeździe z lasu przejeżdżając przez most nad Liswartą można dostrzec jeden z wielu na szlaku starych młynów. Ten w Rębielicach Królewskich zwie się Regina i obecnie wykorzystywany jest jako elektrownia wodna.
fot. Rowerem po Śląsku
W Gminie Popów, niecały kilometr od szlaku, pod drugiej stronie Liswarty znajduje się Szlak Opatówki, którym dojechać można do Kłobucka.
Liswarciański Szlak Rowerowy kończy się w Wąsoszu Górnym, czyli kilka kilometrów za ujściem Liswarty do Warty. Ta położona na lewym brzegu Warty wieś jest znana przede wszystkim z Kalwarii Wąsoskiej. Składa się ona z 33 murowanych kapliczek, które symbolizują lata ziemskiego życia Chrystusa. Warto również zatrzymać się na starym cmentarzu, gdzie znajduje się pomnik upamiętniający bohatersko walczących powstańców.
Ciekawe miejsca na szlaku:
- Rynek z pomnikiem Józefa Lompy w Woźnikach
- Pomnik “Poległym Obrońcom Ojczyzny w pierwszych dniach września 1939” w Woźnikach
- Kościół pw. Świętego Jakuba Starszego Apostoła w Lubszy
- Budynek dawnej szkoły, w której nauczał J. Lompa w Lubszy
- Pomnik Józefa Lompy w Lubszy
- Źródła Liswarty w Mzykach
- Park Krajobrazowy „Lasy nad Górną Liswartą”
- Zabytkowe zabudowania szkolne w Grojcu
- Drewniany kościół NMP Królowej Różańca Świętego w Boronowie
- Cerkiewna kapliczka w Podłężu Królewskim
- Synagoga i cmentarz żydowski w Krzepicach
- Pozostałości Zamku Krzepickiego
- Rynek i kościół Św. Apostoła w Krzepicach
- Ruiny Zamku i kościół św. Stanisława w Dankowie
- Młyn Regina w Rębielicach Szlacheckich
- Pomnik Powstańców na starym cmentarzu w Wąsoszu Górnym
- Kalwaria w Wąsoszu Górnym
Wiele ciekawych i przydatnych treści oraz zdjęć znajdziecie na blogu Rowerem o Śląsku
https://roweremposlasku.pl/liswarcianski-szlak-rowerowy/
(Damian Berłowski, blog Rowerem Po Śląsku)