Dla wielbicieli żeglugi Jezioro Rożnowskie to miejsce idealne. Na wodzie mamy cieszące oczy krajobrazy, na lądzie sporo miejscowości letniskowych, smaczne jedzenie, a w okolicy sporo atrakcji do zwiedzenia.
[post_gallery]
Jezioro Rożnowskie powstało w wyniku spiętrzenia wód Dunajca (w obrębie Podgórza Rożnowskiego). Położone jest na terenie powiatu nowosądeckiego, ok. 12 km na północ od Nowego Sącza (pomiędzy Kurowem i Rożnowem). Z Częstochowy droga zajmuje blisko 3 godziny, a z Katowic ponad 2 godziny, a np. z Krakowa – średnio 1,5 godziny.
Dolina Dunajca tworzy na tym odcinku przełom od zachodu ograniczony Pasmem Łososińskim Beskidu Wyspowego (to część Beskidów Zachodnich położona pomiędzy doliną Raby a Kotliną Sądecką. Z kolei od wschodu ograniczają go wzniesienia Pogórza Rożnowskiego, którego najwyższym wzniesieniem jest Dąbrowska Góra (583 m n.p.m.).
Jezioro Rożnowskie swoim zarysem przypomina nieregularne „S”. Liczy ok 20 km długości. Cały zbiornik liczy ok. 18 km kw powierzchni (licząc od mostu w Kurowie do Zapory w Rożnowie). Silnie rozwiniętą linię brzegową cechują liczne półwyspy oraz zatoczki rozlokowane u ujścia potoków wpadających do Dunajca.
Zaczynając od zapory jezioro tworzy zakole obramowane z lewej strony stokami zalesionej Ostrej Góry (459 m n.p.m.), a z prawej wzgórzem Łaziska (zwane też Łazy – 323 m n.p.m.). Niższą kulminacją wspomnianej Góry jest – Ostra Góra Płn. (459 m n.p.m.) , która wznosi się nad zaporą elektrowni wodnej Rożnów.
Dalej jezioro rozszerza się do 800 m w tzw. Ploso pod Zamkiem (lewy brzeg kusi swym krajobrazem). Z prawej wzdłuż stromego brzegu biegnie droga Gródek nad Dunajcem-Rożnów. Dalej skręt na południe i przez zwężenie między Tabaszową a Wiesiółką jezioro przechodzi w tzw. Rogate Ploso (linia brzegowa jest tu mocno urozmaicona – półwyspy, zatoki – fiordy, wyspa Grodzisk…). Wyróżnić tam warto Zatokę Bartkowską wnikająca w dolinę potoku Podolanka. Następną częścią jeziora jest Szerokie Ploso, ciągnące się do zwężenia do linii Tęgoborze-Zbyszyce.
Nie jest tajemnicą, że Jezioro Rożnowskie jest niezwykle atrakcyjnym pod względem turystycznym zbiornikiem wodnym. Rozwinięta linia brzegowa, strome, zalesione w sporej części brzegi powodują, że trafiamy do miejsca o zróżnicowanym krajobrazie. Nad jeziorem znajdują się zaś takie miejscowości turystycznych i letniskowych jak np. Tęgoborze, Zbyszyce, Gródek nad Dunajcem, Rożnów czy Znamirowice.
Znamirowice, przystań i Yacht Club PTTK Beskid
Zatrzymajmy się przy Znamirowicach. Miejscowość ta leży na lewym brzegu jeziora (pierwsze wzmianki o niej datowane są na 1629 r.). Trafić tam można skręcając u podnóża góry Just w miejscowości Tęgoborze w obok obok stacji paliw.
W Znamirowicach warto przede wszystkim zobaczyć Most Jana Stacha (zwany też Mostem Mocarza), który przypomina rzymską budowlę. Mający 12 m długości, 6 m szerokości i 15 m wysokości obiekt wybudował tutejszy gospodarz Jan Stach, zmuszony do tego przez swojego nieżyczliwego sąsiada, który zagrodził mu dojazd do drogi Tabaszowskiej. Stach wybudował i to własnymi siłami 500 m drogi i wspomniany most nad jarem.
Znamirowice to jednak przede wszystkim wypoczynek, a jak wypoczynek to Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego i Rekreacji Wodnej YC PTTK „Beskid” (od Nowego Sącza dzieli go ok. 18 km). Yacht Club PTTK Beskid stanowi też główną bazę żeglarstwa regatowego nad jeziorem Rożnowskim. Co ważne, Ośrodek znajduje się nad samym jeziorem, a zejść do wody można po betonowym slipie lub po kamieniach (stanowiących umocnienie brzegu). Daje to dostęp do największego rozlewiska jeziora niezależnie od stanu wody. Duży obszar do pływania to jedna z zalet tej miejscówki.
Istnieje tu możliwość organizowania rejsów łodzią żaglową DZ, łodzią szkoleniową TRENER oraz niewielkimi łodziami motorowymi.
Oferta wynajmu sprzętu pływającego jest tu spora, a ceny przystępne. Na fanów wodnej żeglugi czekają jachty typu Tango, Sasanka, Omega czy Sportina. Do wyboru są tu też np. łodzie motorowe, łodzie wiosłowe, deski z żaglem, kajaki czy rowery. Wszystkim zaś zawiaduje dobrze znany bywalcom bosman – pan Mieczysław Mliczek, który wraz z Aleksandrem Wilkiem prowadzi YC PTTK „Beskid”.
Ośrodek ma w ofercie m.in. dwa pomosty do cumowania jachtów, pełne zaplecze sanitarne czy slip z wciągarką elektryczną do wyciągania jachtów i motorówek. Proponuje także usługi z zakresu szkutnictwa.
Kto woli, może spać na pokładzie, dla innych jest spora oferta noclegowa (gospodarze dysponują 40 miejsc noclegowych w naprawdę przystępnych cenach), a także gastronomiczna (można liczyć na pełne wyżywienie serwowane w stołówce, ale też na posiłki proponowane w kawiarni i barze). Jest też miejsce na zorganizowanie grilla czy ogniska.
To miejsce dla tych, którzy stawiają na żeglarstwo, windsurfing, sporty motorowodne czy wędkarstwo. To również doskonała baza wypadowa do tego, aby zwiedzać uroki Beskidu Sądeckiego. Opcja by przyjechać z ekipą znajomych, wyjazd we dwoje, ale też propozycja dla całych rodzin (dzieciaki nie będą się tu nudzić). Co więcej, Ośrodek pozwala na zabranie swoich czworonogów, więc dla psa czy kota też znajdzie się tu miejsce.
Więcej o Ośrodku z Znamirowicach można przeczytać na stronie www.znamirowice.pl
Gródek nad Dunajcem i ruiny zamku z XIV wieku
Gdzie warto również zawitać? Na pewno do Gródka nad Dunajcem. Jego historia sięga XIV w. Nazwa zaś wywodzi się od jednego z grodów, zamków, których zadaniem była obrona doliny Dunajca. Zamek ten w XIV w. należał do trzech braci: Stanisława, Andrzeja i Jana ze Słupca. W 1410 r. jego właścicielem został arcybiskup Piotr z Kurowa. Grodzisko w odległych czasach, gdy przez Gródek wiódł bursztynowy szlak pełniło rolę strażnicy. Ruiny ówczesnego zamku znajdują się na wyspie Grodzisko na Jeziorze Rożnowskim, zwaną Małpią Wyspą. Wcześniej było to wzgórze, które po utworzeniu sztucznego jeziora na rzece Dunajec w 1942 r. stało się wyspą. Wyspa stanowi rezerwat ptactwa wodnego. Znajduje się na niej stanowisko archeologiczne z okresu średniowiecza.
W okresie II wojny światowej na klifowym brzegu jeziora (Koszarka) Niemcy doceniając walory widokowe Gródka wybudowali luksusową willę dla generalnego gubernatora GG Hansa Franka do dziś zwaną „Frankówką”. W 1944 r. partyzanci rozbili i spalili istniejący tam posterunek policji hitlerowskiej.
Odpłyńmy jednak od historycznych informacji, bo spędzając cały dzień na wodzie, warto zrobić sobie postój na coś smakowitego. Tu warto zacumować przy Ośrodku Wypoczynkowym Barbara. Tam mieści się jadłodajnia z tarasem z widokiem na jezioro i wyspę. Z kolei pod od tarasem znajduje się zacieniony ogródek piwny, parasolki, lodziarnia. Menu jest bogate, jedzenie pyszne, porcje duże, a ceny naprawdę rozsądne. Na co warto się skusić? Na pewno na sandacza z frytkami, zupę borowikową i domowe pierogi (i nie są one domowe tylko z nazwy!).
Dla tych, którzy nie przypłynęli tu „własną” łodzią, jest propozycja rejsów po jeziorze. Z przystani wyruszają tam bowiem statki wycieczkowe na rejsy po zaporze (w sezonie letnim taka możliwość jest ponoć codziennie). Z kolei wędkarze mają możliwość skorzystania z miejsc łowiskowych znajdujących się na terenie ośrodka.
Więcej o Gródku nad Dunajcem i gminie Gródek można przeczytać na stronach gminagrodek.pl oraz www.gok-grodek.iap.pl
Rożnów i ruiny zamku Zawiszy Czarnego
Nazwa miejscowości wywodziły się od legendarnego właściciela grodu- Jaxy Rożna pochodzącego z rodu Gryfitów. Osiadł on w Rożnowie na początku XIV w. Na przestrzeni wieków wieś nosiła różne nazwy od Rosznow, przez Rożniów z Bujnem czy Łaziska, po obecny Rożnów właśnie.
Rożnów położony jest na prawym brzegu Jeziora Rożnowskiego, na terenie Pogórza Rożnowskiego. Ciekawostką są rożnowskie skałki przyciągające nie tylko wpinaczy, a tych, którzy stawiają na piękne widoki. Kompleks skałek rożnowskich znajduje się nad brzegiem Jeziora Rożnowskiego (w miejscu dawnego kamieniołomu, na terenie prywatnej posesji). Kilkanaście skał różnej wielkości utworzonych jest z piaskowca ciężkowickiego i stanowi obszar pełen różnorodnych dróg wspinaczkowych – od bardzo łatwych po takie, dla zaawansowanych fanów wspinaczki. Skałki to również doskonałe miejsce spacerowe. Ciekawostką jest zaś to, poszczególne skały mają swoje nazwy (jak m.in. Turnia nad Przełazem, Płetwa czy Mur za Okrętem).
Będąc w Rożnowie nie wolno pominąć zapory nad jeziorem. I choć korona zapory nie jest udostępniona turystom,to już sam spacer nadbrzeżem z widokiem na budowlę, strome lesiste brzegi i taflę jeziora wart jest uwagi.
Uwagę odwiedzających Rożnów przyciąga również Parafia p.w. św. Wojciecha Biskupa Męczennika i Podwyższenia Krzyża Świętego. Fundatorem zabytkowego kościoła był margrabia Jan Wielopolski z Pieskowej Skały, który pozwolenie na budowę otrzymał od króla Jana Kazimierza w 1661 r. Wnętrze świątyni pokrywa sklepienie kolebkowe udekorowane ozdobnym malarstwem. Na suficie chóru muzycznego zachowały się fragmenty polichromii późnorenesansowej pochodzącej z około 1688 r. Prezbiterium zdobią obrazy pędzla Bogumiły Stadnickiej. Główny ołtarz to „Grupa Ukrzyżowania”, czyli zespół figur barokowych rodem z XVII w. W centrum widoczny jest Jezus wiszący na krzyżu, po bokach stoją zaś Matka Boska i św. Jan Apostoł oraz klęcząca u stóp Jezusa św. Maria Magdalena. Najstarszym zachowanym wotum jest zaś pochodzący z 1691 r. obraz-portret Stanisława Krzesza – uczestnika odsieczy wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego. Wśród cennych zabytków wyliczyć należy na pewno kamienną chrzcielnicę z drewnianą pokrywą, zwieńczoną rzeźbą Jana Chrzciciela (pochodzi z 1663 r.). Warte uwagi są też epitafia oraz XVII-wieczna stalla i konfesjonał. Obok kościoła stoi XIX- wieczna dzwonnica, pokryta dachem gontowym. Przy drogach Rożnowa rozlokowane są liczne kapliczki z XVIII i XIX w. W jednej z nich znaleźć można barokowy posąg patrona parafii św. Wojciecha.
Więcej o zabytkowym kościele można się dowiedzieć na stronie parafiaroznow.ns48.pl
Rożnów charakteryzuje obecność wielu interesujących zabytków. Najstarszym i najbardziej znanym z nich są ruiny zamku Zawiszy Czarnego (zwanego zamkiem górnym). Znajdują się one przy drodze na Zaporę. Zamek wybudowano w XIV w. na wzgórzu górującym nad Dunajcem. Była to kamienna budowla w stylu gotyckim, zbudowana na planie czworoboku, z wieżą obserwacyjno-obronną. Pierwotnie stanowił własność Rożenów, kolejnym właścicielem zamku był rycerz Władysława Jagiełły – Zawisza Czarny, a następnie hetman Jan Amor Tarnowski. Zamek uległ zniszczeniu prawdopodobnie w XVII w. Do dziś zachowały się tylko fragmenty murów obwodowych.
Kolejnym cennym zabytkiem Rożnowa jest jedna z pierwszych w Polsce warowni o nowożytnej fortyfikacji obronnej, czyli tzw. forteca di palazzo. Renesansowa twierdza została wzniesiona przez wspomnianego już Jana Amora Tarnowskiego. W XVIII w. budowla uległa zniszczeniu. Do dnia dzisiejszego przetrwał zaś jedynie mur obronny z bramą wjazdową i beleuardem.
Nieopodal twierdzy stoi klasycystyczny dwór Stadnickich. Zbudowano go na początku XIX w. jako parterowy budynek z portykiem o dziesięciu kolumnach z gankiem. Wewnątrz znajdują się klasycystyczne malowidła. Dwór otacza zabytkowy park, porośniętym potężnymi dębami i lipami. Obecnie pałac Stadnickich jest własnością prywatną.
Zamek Tropsztyn znany z „Korony królów”
Będąc w tych okolicach warto zrobić sobie wycieczkę do Zamku Tropsztyn w Wytrzyszczce. Wzniesiony został przez ród Gierałtów-Ośmiorogów dla ochrony tzw. Bramy Sądeckiej, przez którą wiódł wodny i lądowy szlak w kierunku Węgier. Drewniane zabudowania mogły powstać już w XIII w., choć pierwsze wzmianki o murowanym zamku pochodzą z 1382 r. Istniały tu wówczas wysokie mury na planie czworoboku. Zabudowa wewnątrz murów pozostawała jeszcze drewniana. Dopiero następni właściciele, Chebdowie, wznieśli pierwsze murowane budynki, w tym masywną wieżę zlokalizowaną w północno-zachodnim narożniku zamku. W latach późniejszych dzierżyli zamek w swoich rękach Kmitowie, potem zaś Robakowscy i Gabońscy. Wówczas zmieniono wjazd do zamku, wybudowano też rezydencję mieszkalną wzdłuż północnych murów. Zamek został zdobyty i zniszczony w 1574 r. Od tamtego czasu pozostawał w ruinie. Obecnie jest odbudowywany.
W 1990 r. powstaje Fundacja Odbudowy Zamku Tropsztyn i wraz z dealerami Fiata rozpoczęła odbudowę w 1995 r. Życzeniem Fundacji jest, aby odbudowany zamek był praktycznie niezniszczalny (to jedyny warunek postawiony konstruktorom i projektantom). Stąd na zamku nie ma elementów drewnianych, a jedynie kamień, żelbet, beton i stal. Tylko taka metoda, zdaniem Fundacji, zapewni kilkusetletnią trwałość konstrukcji. W XVII w. zamek został spalony, a więc, aby taka historia się nie powtórzyła, na zamku nie może znaleźć się nic łatwopalnego. W planach jest to, by wszystkie elementy betonowe były obłożone mozaiką kamienną (tak, jak na części schodów wewnętrznych i w Sali Rycerskiej).
Architektura zamku Tropsztyn znana jest telewidzom. Ukazano ją bowiem w serialu telewizyjnym „Korona królów” (emitowanym na antenie TVP 1) jako odzwierciedlenie średniowiecznego wyglądu zamku w Lublinie.
Dotychczas zamek dostępny był dla zwiedzających w lipcu i sierpniu, jednak ze względu na epidemię koronawirusa, w tym roku będzie on nieczynny. Można go podziwiać jedynie z daleka. Czas ten zostanie dobrze wykorzystany, więc w 2021 r. turyści mogą spodziewać się tu wielu zmian.
Więcej o zamku Tropsztyn można przeczytać na stronie www.polinar.pl
W pobliżu Zamku Tropsztyn znajdują się również zamki w Czchowie (położony na wzgórzu Baszta) oraz w Melsztynie (położony na wzgórzu Zamczysko).
RJ