„SYDERYTY 2023”. W tym roku 8 lutego. Początek godz. 18. Hala sportowa w Poczesnej. Galę uświetni występ gwiazdy – Hanny Banaszak.
„SYDERYT” – to statuetka, którą każdego roku wręcza Wójt Gminy Poczesna Krzysztof Ujma wraz z Przewodniczącą Rady Gminy Poczesna – Iwoną Chołą. Tym wyróżnieniem uhonorowywane są osoby i instytucje najbardziej zasłużone dla rozwoju oraz promocji Gminy Poczesna. „SYDERYTY” Przyznawane są od 2016 roku.
Projekt statuetki wykonał światowej sławy rzeźbiarz – mieszkaniec Gminy Poczesna – Jerzy Kędziora. Każda z rzeźb jest niepowtarzalna, a to za sprawą nieregularnego kawałka zainstalowanego w niej syderytu.
Zgodnie z przyjętymi zasadami i kryteriami, laureatów do statuetek wybiera Kapituła, której przewodniczy Wójt Krzysztof Ujma. Wyróżnienia przyznawane są w następujących kategoriach:
- oświata, kultura, sztuka,
- – sport, zdrowie, opieka społeczna,
- – ochrona środowiska,
- – przedsiębiorczość,
- – szczególne zasługi na rzecz Gminy Poczesna.
W 2019 roku doszła jeszcze jedna kategoria: „Super Syderyt – Przyjaciel Gminy Poczesna”.
Dlaczego „SYDERYT”? W założeniach, statuetka ma nawiązywać do tradycji i historii gminy Poczesna. I nawiązuje.
Syderyt jest rudą żelaza. Jej nazwa pochodzi od greckiego słowa sídēros – żelazo. Minerał ten występuje m.in. w Australii– Brooken Hill, Nowej Południowej Walii. Złoża odkryto także w Wielkiej Brytanii (okolice Kornwalii), w Rosji na Uralu jak również w Stanach Zjednoczonych. W Polsce natomiast – jak podaje literatura fachowa – występował na dwóch obszarach. Jeden z nich to obszar częstochowsko-wieluński oraz kielecko-radomski. To głównie dzięki syderytowi – który był łatwy do wydobywania, a z rudy można było pozyskać duże ilości metalu – Gmina Poczesna rozwijała się i ugruntowywała swoją pozycję.
Źródła historyczne podają, że najstarsze informacje o wydobywaniu i przetwarzaniu rudy na terenie Gminy Poczesna pochodzą z II połowy XVI wieku. Należy wspomnieć, że pod zaborem carskim działały kopalnie rud żelaza na terenie miejscowości: Poczesna, Osiny, Bargły, Kamienica Polska, Jastrząb. Jednak największy rozwój kopalnictwa rud żelaza, które rozwinęło gospodarczo teren gminy Poczesna, rozpoczął się w latach 50-tych XX wieku.
Prawdziwy „bum” i rozwój kopalnictwa na terenie Gminy Poczesna i okolic, miał miejsce po II Wojnie Światowej, i to pomimo – jak pisał w swojej książce „Górnictwo rud żelaza w regionie częstochowskim” Andrzej Adamski – niskich zarobków:
[…] W pierwszych trzech latach po 1945 roku, zarobki pracowników kopalń w stosunku do ówczesnych cen artykułów można nazwać symbolicznymi. W celu poprawy egzystencji pracowników wszyscy zatrudnieni wówczas w kopalniach rud żelaza ludzie dostawali w naturze przydziały różnych przedmiotów codziennego użytku jak buty, ubrania, rozdzielano także racje żywnościowe […].
Zarobki uzyskiwane przez pracowników kopalń rud żelaza nigdy nie były zbyt atrakcyjne i nie one decydowały o podjęciu pracy w kopalni . Podstawową rolę odgrywała tu tradycja zawodowa kultywowana w całym regionie od wieków. Przynależność do szanowanego „stanu górniczego” traktowano zawsze jako duże wyróżnienie w społeczeństwie […]. /Andrzej Adamski; „Górnictwo rud żelaza w regionie częstochowskim”; Częstochowa 1994 r; s. 189-190/.
Do pracy w kopalniach zgłaszali się nie tylko mieszkańcy z terenu Gminy Poczesna. Zatrudnienia poszukiwali głównie młodzi ludzie. Większość zakładała tutaj rodziny. Tak więc siłą rzeczy obok kopalń powstawały przedszkola, szkoły, ośrodki zdrowia, sklepy, punkty usługowe…
Chcący pracować w kopalniach mieli więc nie tylko zagwarantowane zatrudnienie, ale także mieszkanie. I tak m.in. w Hucie Starej B powstało Osiedle bloków dla pracowników kopalń. W Nowej Wsi również zbudowane zostały bloki. Z tym, że tam mieszkania przydzielano głównie kadrze technicznej i kierowniczej.
Jak czytamy w „Almanachu Częstochowy 2015”:
[…] Zakładany i realizowany wzrost wydobycia rud żelaza powodował konieczność wzrostu zatrudnia. Dlatego budowa nowych mieszkań dla pracowników kopalni była działalnością priorytetową. Konieczna była także budowa obiektów administracyjnych i socjalno-biurowych dla Dyrekcji przedsiębiorstw i innych firm okołogórniczych, a także szeroko rozumianych obiektów szkolno-oświatowych. Z tego powodu w latach 1947 – 51 rozpoczęto budowę ze środków górnictwa rud osiedli górniczych i obiektów użyteczności publicznej. Budowa tych obiektów w trudnych latach powojennych przyczyniła się w znacznym stopniu do rozwoju Częstochowy i całego regionu […]. /”Almanach Częstochowski 2015″; pod redakcją Macieja Batorka i Juliusza Sętowskiego; Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy 2015; s. 92/.
Nawiązanie do kopalnictwa rud żelaza oraz odniesienie do tradycji górniczych i hutniczych można znaleźć w herbie i na fladze Gminy Poczesna: piec kuźniczy – nawiązuje do hutnictwa (pozyskiwania żelaza z rud). W herbie widnieje także kilof (żelazko) i młot (perlik) – to górnicze akcesoria nawiązujące do związku Gminy Poczesna z górnictwem.
Aneta Nawrot, fot. Archiwum Gminy Poczesna
Czytaj także: Rozwój Subregionu Północnego