W sierpniu do Częstochowy z różnych zakątków Polski i świata przybywają tysiące pielgrzymów. Ich cel od lat jest taki sam – Jasna Góra. To jednak nie tylko miejsce maryjnego kultu, ale i pomnik historii, który fascynuje nie tylko pątników.
Co roku w sierpniu z pielgrzymką na Jasna Górę przybywają tysiące pątników. Docierają do Częstochowy nie tylko z najróżniejszych zakątków Polski, ale też i całego świata. Szczyt pielgrzymkowy nieodłącznie wiąże się z 15 sierpnia, czyli Uroczystością Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (przypomnijmy, że to również Dzień Wojska Polskiego). Co ich przyciąga? Nie tylko Cudowny Obraz, ale również i bogata historia, a także szereg zabytków Jasnej Góry fascynujący kolejne pokolenia.
Przedstawiamy mały przewodnik po Jasnej Górze, Miejscu, które stawiło opór Szwedom, w którym królewskie śluby złożył Jan Kazimierz, Jan III Sobieski złożył trofea po zwycięskiej odsieczy wiedeńskiej, a papież Jan Paweł II po przekazał zakrwawiony pas sutanny, który miał na sobie podczas zamachu w 1981 r.
Opowiadamy nie tylko o Cudownym Obrazie Matki Boskiej, ale i wielu innych skarbach Jasnej Góry, wobec których trudno przejść obojętnie.
Na początek nieco jasnogórskiej historii…
Historia sanktuarium sięga 1382 r. Wówczas to książę Władysław Opolczyk sprowadził paulinów wprost z Węgier na częstochowskie wzgórze. Dla lata później do paulińskiego kościoła ofiarowano obraz Matki Bożej. W 1388 r. klasztor pauliński i ośrodek kultu maryjnego otrzymują pisemne imię – Clarus Mons, czyli Jasna Góra. Pod koniec XIV w. Jasna Góra zostaje zaś fundacją królewską, uprawomocnia to król Władysław Jagiełło.
Na lata 1429-1450 przypada budowa centralnego miejsca kultu Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, czyli zachowanej do dnia dzisiejszego kaplicy gotyckiej. W roku rozpoczęcia budowy papież Marcin V poinformowany przez króla Władysława Jagiełłę, że w kościele na Jasnej Górze dokonują się często tajemnice cudów, potwierdza charyzmat tego miejsca, wiążąc przywileje odpustowe ze świętami maryjnymi.
16 kwietnia 1430 r. na wieki zapisuje się w jasnogórskiej historii. To bowiem data rabunkowego napadu husyckiego. Zniszczeniu Obrazu towarzyszy dążenie rozdzielenia wspólnoty polsko-litewskiej. Obraz Matki Bożej Częstochowskiej poddany zostaje później restauracji w Krakowie. Po roku, podczas uroczystej pielgrzymki zostaje przeniesiony z powrotem na Jasną Górę.
W 1568 r. ogłoszono drukiem pierwsze dzieło o dziejach jasnogórskiego obrazu „Historya o obrazie w Częstochowie Panny Maryey y o cudach rozmaitych tej Wielebnej Tablice”. Jego autorem był o. Mikołaj z Wilkowiecka.
Wiek XVII zwiastuje wiele zmian i doniosłych – także dla historii Polski – wydarzeń. Począwszy od roku 1616 r., kiedy to król Zygmunt III Waza obwarowuje sanktuarium, a Jasna Góra staje się fortecą. Zachodzą także zmiany architektoniczne – wzniesiony zostaje trójnawowy korpus kaplicy. Zaś w 1650 r. następuje poświęcenie ołtarza głównego w Kaplicy Matki Bożej, ufundowanego przez przez kanclerza wielkiego koronnego, Jerzego Ossolińskiego.
27 grudnia 1655 r. przypada okryte chwałą zwycięstwo nad Szwedami po czterdziestodniowym oblężeniu klasztoru (rok później w katedrze lwowskiej odbywają się królewskie śluby Jana Kazimierza, będące nie tylko dziękczynną modlitwą, ale i elekcją Maryi na Królową Polski).
Kolejne lata przebiegają niemniej intensywnie. W 1670 r. w kaplicy przed Cudownym Obrazem król Michał Korybut Wiśniowiecki żeni się z austriacką arcyksiężniczką Eleonorą. Trzy lata później ma miejsce pogrzeb o. Augustyna Kordeckiego, bohaterskiego obrońcy Jasnej Góry (pochowano go w podziemiach kaplicy Matki Bożej Jasnogórskiej). W 1682 r. Jasna Góra świętuje 300-lecie swojej służby Kościołowi i Narodowi. Według podań niezdobytą podczas potopu szwedzkiego twierdzę jasnogórską otacza wówczas ok. 140 tysięcy pielgrzymów. Rok później, Jan III Sobieski przed i po wyprawie wiedeńskiej modli się na Jasnej Górze, zaś po zwycięskiej odsieczy składa tu zdobyte trofea.
Wiek wieńczy pożar, podczas którego runęło sklepienie gotyckie wielkiego kościoła. Po nim, z inicjatywy przeora o. Tobiasza Czechowicza i o. Konstantego Moszyńskiego, następuje rozbudowa i przekształcenie świątyni utrzymanej odtąd w duchu późnego baroku. Freski na sklepieniu wykonuje malarz Karol Dankwart. Prace trwają do 1730 r. Zaś nowy, XVIII w. rozpoczyna kolejny atak Szwedów (wówczas Cudowny Obraz wywieziony zostaje do klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka).
Ale to stulecie to nie tylko czas walki, ale też innych doniosłych wydarzeń. I tak 8 września 1717 r. następuje uroczysta koronacja obrazu Królowej Polski papieskimi diademami (na mocy aktu papieża Klemensa XI z 1716 r.). Warto dodać, że po raz pierwszy w świecie ukoronowano tak obraz poza Rzymem.
Wracając jednak do obrony, to w latach 1769-1771 Kazimierz Pułaski i konfederaci barscy odpierają na Jasnej Górze ataki rosyjskiego generała, Iwana Drewicza. Jednak już 11 lat po jubileuszu 400-lecia sanktuarium, czyli w 1793 r. fortecę jasnogórską zajmują wojska pruskie feldmarszałka Mólendorta (następuje II rozbiór Polski).
Wiek XIX to okres walki, ale i czas nadziei, podczas którego duchowe wsparcie płynące z jasnogórskiego wzgórza nabiera dodatkowego wymiaru. W 1806 r. okupowaną jasnogórską fortecę podstępem zdobywa pułkownik Miastkowski, będący wysłannikiem generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Trzy lata później bezskutecznie oblega twierdzę generał austriacki Bronowacki z korpusem ok. 5 tysięcy żołnierzy. W 1813 r., już po klęsce Napoleona pod Moskwą, z resztkami wojska polskiego przybywa na Jasną Górę książę Józef Poniatowski. Po jego odejściu do ogołoconej z broni i żywności fortecy jasnogórskiej wkraczają wojska rosyjskie. Z rozkazu cara Aleksandra I zostają rozebrane wówczas wały obronne klasztoru. Dopiero 30 lat później, car Mikołaj I – dla zamanifestowania wobec Europy postawy tolerancji i przychylności dla Kościoła – zleca odbudowę murów fortecy.
Kolejne lata napawają entuzjazmem. W 1861 r. na wałach odsłonięty zostaje pomnik o. Kordeckiego, w 1882 r. odbywa się jubileusz 500-lecia sanktuarium, a w 1896 r. następuje ekspozycja skarbca jasnogórskiego (muzeum wot zostaje udostępnione ogółowi pielgrzymów). Rok później wojsko rosyjskie opuszcza mury twierdzy jasnogórskiej.
Wiek XX przynosi kolejno wydarzenia I i II wojny światowej, ale i radość z odzyskania Niepodległości ( w 1919 r.– generał Józef Haller odbywa dziękczynną pielgrzymkę za odzyskanie wolności przez Polskę). Na ten okres datuje się zarówno 600-lecie sanktuarium, pierwsze obchody Uroczystości Matki Bożej Jasnogórskiej (1906 r.), ponowną koronację Obrazu Matki Bożej, Jasnogórskie Śluby Narodu, główne obchody Millenium Chrztu Polski pod przewodnictwem kard. Stefana Wyszyńskiego.
Wkrótce historia jasnogórska ściśle splata się z osobą Karola Wojtyły, w 1978 r. wybranego papieżem jako Jan Paweł II. Pierwsza jego pielgrzymka datowana jest na 1979 r., ostatnia – na 1999 r. Następcy świętego dziś Papieża – Polaka, również nie pomijali Częstochowy. Papież Benedykt XVI modlił się tu w 2010 r., a Ojciec Święty Franciszek w 2016 r.
Więcej o historii sanktuarium można przeczytać na stronie jasnagora.pl
Te bramy wejściowe prowadzą na Jasna Górę
Na teren sanktuarium prowadzą dwa wejścia: główne od strony południowej i boczne (zachodnie) przez bramę wjazdową. Wejście główne tworzy zaś system czterech bram. Pierwszą, zwaną Lubomirskich, poprzedza niewielki placyk, pośrodku jego pokrycia widnieje godło zakonu paulinów, czyli palma z siedzącym na niej krukiem, trzymającym w dziobie bochenek chleba i dwa lwy wspierające się łapami o pień drzewa.
Wspomnianą Bramę Lubomirskich zbudowano w latach 1722–1723 przez wrocławskiego kamieniarza Jana Limbergera. Nazwa bramy pochodzi od podkomorzego koronnego Jerzego Dominika Lubomirskiego. W zwieńczeniu bramy w owalu umieszczona jest mozaika z wizerunkiem Matki Bożej Królowej, powyżej wznosi się dwustronna rzeźba św. Michała Archanioła, a po bokach znajdują się dwustronne rzeźby św. Pawła Pierwszego Pustelnika oraz św. Antoniego Opata. Pod obrazem wykuto skrzyżowaną broń i sztandary oraz napis „Pod Twoją Obronę”.
Brama Matki Bożej Zwycięskiej zbudowana została w 1767 r. z okazji spodziewanego przyjazdu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Obecną nazwę otrzymała w 1955 r. Staraniem zakonników w zwieńczeniu bramy umieszczono płaskorzeźbę Matki Bożej Zwycięskiej, wykonaną przez Zofię Trzcińską-Kamińską.
Brama Wałowa zwana jest także bramą Jagiellonów. Pochodzi z pierwszej połowy XVII w. Pierwotnie wchodziła w skład dawnych fortyfikacji. W zwieńczeniu umieszczono w 1976 r. obraz fundatora klasztoru księcia Władysława Opolczyka.
Obecna Brama im. św. Jana Pawła II pierwotnie zwana była wjazdową. Zmieniła nazwę w 1987 r. po ozdobieniu jej papieskim herbem i słynnym mottem „Totus Tuus”.
Po przejściu Bramy Wałowej wchodzimy się na czworoboczny dziedziniec, tam na wprost wznosi się kruchta Bazyliki, a obok z lewej XVII-wieczny budynek tzw. Pokoi Królewskich. Z umieszczonej w nim sklepionej bramy znajduje się wejście na wieżę, z kolei kierując się na prawo można dojść do Kaplicy Matki Bożej.
Wały i bastiony, czyli pamiątki po dawnej fortyfikacji
Budowę wałów jasnogórskich rozpoczęto z inicjatywy króla Zygmunta III Wazy, który przewidując ewentualne zagrożenia dla klasztoru ze strony protestantów podjął decyzję o ufortyfikowaniu sanktuarium. Forteca została zaprojektowana przez królewskiego architekta Andrei dell’ Aqua na planie czworoboku z charakterystycznymi bastionami w narożach.
Wały i bastiony, które dziś podziwiamy są pozostałością po dawnych umocnieniach klasztoru. Bastiony zostały rozbudowane w pierwszej połowie XVIII w. Obecnie pełnią rolę miejsc widokowych na wałach jasnogórskich. Swoje nazwy zawdzięczają fundatorom stąd i bastion południowo-zachodni – Lubomirskich (nazywany także Bastionem św. Barbary), bastion północno-zachodni – Morsztynów (tzw. Bastion św. Rocha), bastion północno-wschodni – Szaniawskiego (nazywany Bastionem św. Trójcy), jak też bastion południowo-wschodni – Potockich (zwany też Bastionem Królewskim, Kordeckiego lub św. Jakuba). Zostając przy Bastionie św. Rocha, to na jego nadszańcu w 1999 r. stanęła armata im. o. Augustyna Kordeckiego (wykonano go według wzoru z II poł. XVII w.). Obok niej stanęły odtworzone urządzenia obronne zwane koszokopami.
Bazylika Jasnogórska
Bazylika Jasnogórska zlokalizowana jest pomiędzy kruchtą i przedsionkiem, a dziedzińcem głównym klasztoru. Od północy przylega do niej Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej. Świątynia posiada tytuł honorowy bazyliki mniejszej, który uzyskała w 1906 r. Kościół składa się z mocno wydłużonego prezbiterium, nawy głównej, dwóch naw bocznych, czterech kaplic, kruchty, zakrystii oraz krypt grobowych.
Na przedłużeniu przedsionka znajduje się oddzielona kratą XVII-wieczna kaplica (jedna z czterech w bazylice) pw. św. Antoniego Padewskiego z ołtarzem z głównym obrazem przedstawiającym Wizję św. Antoniego ozdobionym srebrnymi sukienkami z motywem wici kwiatowych. Do samej bazyliki prowadzą główne drzwi ozdobione płaskorzeźbami aniołów oraz św. Pawła Pierwszego Pustelnika i św. Antoniego Opata. Z prawej nawy bocznej (południowej) prowadzą schody w górę do Kaplicy św. Pawła Pierwszego Pustelnika i Kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz schody w dół do Kaplicy Świętych Relikwii (znajdują się w niej m.in. relikwie bł. Euzebiusza i św. Donata).
Ołtarz główny Bazyliki umieszczony jest na całej ścianie wschodniej prezbiterium, konsekrowano w 1734 r. Wykonany został w latach 1725-1728 przez wrocławskiego rzeźbiarza i sztukatora Johanna Adama Karingera. Przedstawia sceną Wniebowzięcia i Koronacji Najświętszej Maryi Panny. Z kolei za dekoracje malarskie na sklepieniu odpowiada Karol Dankwart.
Zachodnia ściana nawy głównej Bazyliki jest miejscem dla chóru muzycznego z organami wykonanymi przez firmę Stefana Truszczyńskiego w 1952 r. (chór pochodzi z XVIII w.).
Od północy do Bazyliki przylega Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej.
Kaplica Matki Boskiej Częstochowskie
Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej składa się z trzech części: prezbiterium, Kaplicy Matki Bożej i tzw. Przybudówki. Prezbiterium jest najstarszą częścią kaplicy. Ściany i sklepienie pokrywa dekoracja malarska pochodząca z różnych okresów stylowych. Malowidła na ścianie północnej, datowane są na przełom XV i XVI w., przedstawiają zaś sceny Zwiastowania i przygotowania Ucieczki do Egiptu. Pozostałe kompozycje pochodzą z około 1609 r., przedstawiają sceny Bożego Narodzenia i Pokłonu Mędrców ze Wschodu, Ofiarowania Jezusa w świątyni i Adoracji Maryi z Dzieciątkiem.
Kaplicę od Prezbiterium oddziela żelazna krata (ufundowana przez braci Łubieńskich, a wykonana w warsztacie gdańskim). W 1910 r, uzupełniono ją przez nadbudowę górnej części, wykonanej przez Stefana Szyllera po kradzieży koron i sukienki Matki Bożej.
Ołtarz jest wykonany z hebanu i srebra. W 1650 r. ufundował go kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński. Za projekt odpowiadał Giovanni Battista Gisleni (wykonano go w warszawskim warsztacie stolarskim). W centralnym miejscu znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Na ołtarzu znajdują się dwa insygnia władzy królewskiej – berło i jabłko. Po prawej stronie cudownego Obrazu znajdują się trzy złote róże, czyli dar papieży: św. Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Papież Polak podarował również złote serce ze wspomnianym powyżej napisem „Totus Tuus”. W bocznych wnękach ołtarza znajdują się figury św. Pawła Pierwszego Pustelnika oraz św. Kazimierza. Z kolei po lewej stronie Obrazu wisi srebrna, przeszklona szkatuła, w której złożony został przestrzelony i zakrwawiony pas sutanny Karola Wojtyły, który miał na sobie w czasie zamachu na jego życie w maja 1981 r. (papież przekazał go jako wotum wdzięczności za cudowne ocalenie). Początkowo pas był przechowywany w zamknięciu, a w 2004 r., za zgodą Jana Pawła II, pas sutanny zawisł na ołtarzu.
Najmłodsza część Kaplicy zwana „przybudówką” powstała w latach 1929-1933 z istniejącego wcześniej piętrowego renesansowego krużganka klasztornego. Na górnej kondygnacji przybudówki umieszczono 18 obrazów z cyklu „Golgota Jasnogórska” autorstwa nieżyjącego już Jerzego Dudy-Gracza (wykonanych w latach 2000-2001). Dzieła są darem wotywnym artysty rodem z Częstochowy dla jasnogórskiego Sanktuarium. Warto poświęcić im dodatkową chwilę (a nawet i więcej), bowiem są to prace na najwyższym poziomie artystycznym. Obrazy o wymiarach 185 na117 cm przedstawiają 14 stacji Drogi Krzyżowej, a także Zmartwychwstanie Jezusa, spotkanie z niewiernym Tomaszem, rozesłanie apostołów oraz Wniebowstąpienie. Największy obraz (o wymiarach 185 na 234 cm), czyli stacja XII,przedstawia Ukrzyżowanie Jezusa na tle 30 postaci polskich świętych.
Co ciekawe, w kaplicy znajduje się kilka epitafiów, wśród nich Epitafium Smoleńskie, upamiętniające ofiary katastrofy samolotu Tu-154 w Smoleńsku i zbrodni katyńskiej.
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej uznawany jest za jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli chrześcijaństwa w Polsce. Niemożliwym jest by oddzielić losy tego dzieła od dziejów sanktuarium. Mimo prowadzonych od wielu lat badań naukowych oraz konserwacji, w wyniku których ustalono, że jest dziełem nieznanego włoskiego malarza rodem z XIV w., nadal kryje w sobie mnóstwo tajemnic.
O jego historii pisaliśmy już nieco powyżej, teraz pora skupić się na tym, co przedstawia. Maryja ubrana jest tu w ciemnogranatową suknię i płaszcz nałożony również na głowę, z emblematami złocistych lilii heraldycznych oraz wieńczącą złotą gwiazdą sześcioramienną nad czołem. Jej oblicze oświetlone jest światłem z prawej górnej strony, co uwydatnia majestatyczność i dostojeństwo postaci. Najbardziej charakterystyczną cechą obrazu są cięte blizny na obliczu Maryi. Cięcia na szyi, jak też dwie długie linie blizn na policzku w końcowym odcinku są mało widoczne (przysłaniają je częściowo ozdobne elementy wotywne w postaci sukienek). Cięcia są namalowane, wyżłobione specjalnym rylcem i wypełnione ciemnoczerwonym barwnikiem. Upamiętniają wspomniany już rabunkowy napad na Jasną Górę (podczas dokonanej w Krakowie renowacji obrazu zostały one w ten sposób wyeksponowane).
Dzieciątko zwrócone jest twarzą w stronę Matki, prawą rączkę ma uniesioną w geście błogosławieństwa, zaś w lewej ułożonej na wysokości kolan trzyma świętą księgę. Ubrane jest w jasnokarminową tunikę pokrytą ornamentami. Obie postacie otoczone są złocistymi nimbami na tle niebieskozielonego malowidła.
Od początku istnienia sanktuarium pątnicy składali przed obrazem liczne wota. Zaś od początku XVIII w. obraz przystrajano tzw. sukienkami (wspominaliśmy je już powyżej), z których do dziś zachowały się dwie – brylantowa i rubinowa. Pozostałe, które znajdują się w zbiorach jasnogórskiego skarbca wykonywane zostały z okazji różnych szczególnych wydarzeń jak np. koronacji obrazu Matki Bożej w 1910 r., millenium chrztu Polski czy jubileusz 600-lecia sanktuarium. Każdego roku, w Wielkim Tygodniu paulini uroczyście dokonują obrzędu zmiany sukienki.
Obraz jest przyozdobiony zachowanymi do dzisiaj XV-wiecznymi srebrnymi i złotymi blachami ofiarowanymi przez króla Władysława Jagiełłę, powstałymi w krakowskim warsztacie złotniczym. Blachy te pokrywają zarówno tło, jak i koliste nimby otaczające głowy Maryi i Dzieciątka.
Ozdobę obrazu stanowi także srebrna, spuszczana z góry zasłona. Składa się ona z dwóch części: srebrnej ramy-bordiury oraz wypełniającej ją blachy późnobarokowej z repusowanymi scenami, nawiązującymi do Niepokalanego Poczęcia Matki Bożej. Zasłona została wykonana w 1673 r. przez złotnika Johanna Lemana.
Wizerunek jasnogórskiej Bogurodzicy od początku uznany jest za niezwykły, otoczony powszechnym kultem przez wiernych. By podkreślić jego znaczenie przyozdabiano Matkę i towarzyszące jej Dzieciątko zawieszanymi na wizerunkach koronami. Pierwszymi ich fundatorami byli królowie, potem do ceremoniału koronacji Obrazu przystąpili również papieże. Wśród najważniejszych spośród współczesnych koron wymienić należy ofiarowaną z okazji tysiąclecia chrztu Polski (koronacji dokonał kard. Wyszyński) oraz ofiarowaną w 2005 r. przez Jana Pawła II.
Sala Rycerska i Sala o. Kordeckiego
Salę Rycerską zbudowano w latach 1647–1649 w południowym skrzydle klasztoru jako pomieszczenie reprezentacyjne. Początkowo była osobnym budynkiem, biegnącym równolegle do Kaplicy Matki Bożej i połączonym z nią przejściami na obu kondygnacjach. Nakryta jest sklepieniem kolebkowym, a poniżej na dolnej kondygnacji znajduje się Kaplica Różańcowa.
Całe wnętrze obiega belkowanie. W lewym północno-wschodnim narożniku Sali znajduje się furta klasztorna z portalem. Obok niej, między oknami stoi XVIII-wieczny ołtarz św. Jana Ewangelisty, ze znajdującymi się na nim płaskorzeźbami przedstawiającymi widzenie św. Jana na wyspie Patmos. Główne drzwi znajdujące się na południowej ścianie prowadzą na galerię górnej kondygnacji wspomnianej Przybudówki (trzeciej części Kaplicy Matki Bożej). Nad gzymsem powyżej ołtarza znajduje się monumentalny krucyfiks, a na ścianie zachodniej relief przedstawiający Matkę Bożą Bolesną i dwa rokokowe lustra weneckie z XVII w. w ozdobnych, złoconych ramach. U góry, po prawej stronie w lunetach sklepiennych znajduje się dziewięć obrazów olejnych na płótnie z XVII w. anonimowych malarzy, przedstawiających sceny z dziejów Jasnej Góry (wśród nich przekazanie paulinom Cudownego Obrazu i napad husytów). W sali znajdują się również trzy tablice pamiątkowe: jubileuszowa z okazji Tysiąclecia Chrztu Polski, poświęcona Henrykowi Sienkiewiczowi oraz z tekstem lwowskich ślubów Jana Kazimierza z 1 kwietnia 1656 r.
Pod sklepieniem na wysokości gzymsu eksponowane są sztandary wojskowe, związkowe, szkolne oraz stronnictw politycznych. Warto dodać, że w reprezentacyjnym wnętrzu odbyło się wiele doniosłych wydarzeń. W latach 1656, 1657, 1661 odbyły się tu posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej. W 1661 r. król Jan Kazimierz wykorzystał ją jako królewską salę tronową. W tym samym roku odbywała się w niej audiencja dla posłów kozackich, zaś następnego dnia dla posłów cara Aleksandra Michajłowicza. Pomieszczenie to wykorzystano także podczas ślubu Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Habsburżanką w 1670 r. oraz w czasie pielgrzymki Jana III Sobieskiego przed bitwą pod Wiedniem.
Sala o. Augustyna Kordeckiego znajduje się w przejściu pomiędzy bramą wjazdową a dziedzińcem. Jan Paweł II poświęcił ją podczas pobytu na Jasnej Górze 4 czerwca 1997 r. Obszerna sala może pomieścić 1300 osób, przeznaczona jest na spotkania, konferencje i nabożeństwa dla pielgrzymów. W ścianach wykuto otwory okienne, przez które rozciąga się widok na klasztorny ogród. W sali znajdują się w obrazy – m.in. autorstwa Antoniego Tańskiego „Polonia”, przedstawiający około 200 wybitnych Polaków.
Widok ze szczytu jasnogórskiej wieży
Wieża wznosi się po zachodniej stronie Bazyliki, na osi jej głównej nawy i jest jedną z wyższych wież kościelnych w Polsce. Została wybudowana w latach 1617–1625 na bazie średniowiecznej studni, którą zasypano i nakryto sklepieniem. W swej historii była wielokrotnie niszczona, głównie przez pożary, a następnie odbudowywana, przekształcana i restaurowana. Pierwotnie wieża składała się z sześciokondygnacyjnej części ceglanej i trójkondygnacyjnej części drewnianej, obitej blachą miedzianą. W obecnej postaci pochodzi z lat 1901–1906, kiedy to została nadbudowana część na miejscu spalonej po pożarze 15 sierpnia 1900 r. konstrukcji drewnianej i podwyższona o 17 m do wysokości 106,30 m oraz zastąpiona częścią stalową.
Budowniczowie, który odbudowali wieżę powtórzyli jej pierwotne formy późnorenesansowe (galeria arkadowa) i barokowe (hełm), rezygnując z odtworzenia gzymsów międzykondygnacyjnych. Na wysokości szczytu kościoła dodano neorenesansową galeryjkę z kamienną balustradą, zwieńczoną kulami na cokolikach. Wieża jest zbudowana z kamienia z użyciem cegły oraz obłożona ciosami piaskowca szydłowieckiego. Detale architektoniczne wykuto z granitu. Na narożnikach galerii trzeciej kondygnacji umieszczono kamienne figury przedstawiające św. Pawła Pierwszego Pustelnika, św. Floriana, św. Jadwigę Śląską i św. Kazimierza, a na balustradzie najwyższej kondygnacji ustawiono miedziane posągi przedstawiające św. Augustyna, św. Wojciecha, św. Stanisława oraz papieża Leona XIII.
Wieżę zwieńcza iglica z krzyżem, pod którym umieszczono ze złoconego brązu paulińskiego kruka z bochenkiem chleba w dziobie. Na początku 1906 r. na drugiej kondygnacji z czterech jej stron zamontowano tarcze zegara kurantowego.
Wieża jest udostępniona dla pielgrzymów i zwiedzających. Na szczyt prowadzi łącznie 519 stopni schodów i 36 kondygnacji.
Wieczernik i czuwający nad nim posąg Chrystusa Króla
Wieczernik to miejsce dobrze znane osobom, które w okresie bożonarodzeniowym odwiedzają sanktuarium, tu bowiem zwyczajowo mieści się niezwykle popularna jasnogórska szopka. Położony jest obok Bazyliki. Do Wieczernika wchodzi się przez trzy bramy. Środkowa brama, na której widnieje herb Potockich, została zmodernizowana, poprzez dodanie dwóch bocznych i ozdobienie kratą. Na wprost wejścia do Wieczernika znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu pw. św. Piusa X. Fasada kaplicy ozdobiona jest płaskorzeźbą ukazującą Triumf Najświętszego Sakramentu. Dawniej w Wieczerniku modlili się oczekujący na spowiedź pielgrzymi, a na krużgankach w okresie letnim udzielano Komunię świętą, kiedy na Jasnej Górze były tłumy pielgrzymów. W 2000 r. nad wejściem do Wieczernika ustawiono czarny posąg Chrystusa Króla ze złotą koroną.
Kaplica Pamięci Narodu im. o. Kordeckiego
Zdobienie nad wejściem do Kaplicy Pamięci Narodu im. o. Augustyna Kordeckiego została poświęcona 3 maja 1989 r. przez prymasa kard. Józefa Glempa. Uroczyście otwarto ją jako miejsce pamięci ofiar, które przelały krew za Ojczyznę. Kaplica zlokalizowana jest nieopodal pomnika o. Kordeckiego zaadaptowana we wnętrzu XVII-wiecznej dzwonnicy. Na jej ścianach wbudowano cztery witraże: Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, Obraz Matki Boskiej AK-owskiej i Obraz Matki Boskiej Kozielskiej. Złożono tu urny z prochami m.in. poległych żołnierzy 2. Pułku Piechoty Legionów, pomordowanych ofiar w obozach koncentracyjnych m.in. w Oświęcimiu i Majdanku, męczenników Stutthofu i Westerplatte, ofiar Grudnia 1970 czy uczestników Powstania Warszawskiego.
Znalazły tu miejsce także urny z ziemią z miejsc, gdzie walczyli powstańcy wielkopolscy, żołnierze I i II wojny światowej, uczestnicy wojny z Rosją oraz powstańcy warszawscy. Jest tu również grudka ziemi przywieziona z Katynia oraz urna z ziemią z grobu generała Władysława Sikorskiego czy woreczek z ziemią z mauzoleum Józefa Piłsudskiego. W tej kaplicy znajdziemy również ziemię przesiąkniętą krwią żołnierzy 18. Lwowskiego Batalionu Strzelców i 12. Pułku Ułanów Podolskich.
Znajdziemy tu także skrawki ziemi z miejsc, gdzie zmagali się choćby żołnierze Armii Krajowej, domagający się swoich praw pracownicy NSZZ „Solidarność”, zamordowani stoczniowcy Wybrzeża, robotnicy Radomia czy górnicy kopalni „Wujek”. Oprócz tego umieszczono to również skrawki ziemi z miejsc męczeństwa ks. Jerzego Popiełuszki, duszpasterza ludzi pracy.
Cała kaplica zdobiona jest wiszącymi powiększonymi replikami odznaczeń i odznak wojennych (takich jak m.in. Virtuti Militari).
Muzea. Od Skarbca po Arsenał
Skarbiec został zbudowany w latach 1649–1651 nad Zakrystią, do którego wejście prowadzi z wałów od strony wschodniej. Pierwotne wyposażenie w postaci komód i szaf zastąpiono w 1921 r. oszklonymi witrynami przyściennymi według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza. Na ekspozycję składają się choćby bogato reprezentowane złotnictwo. Przykładem jest monstrancja późnogotycka, ofiarowana przez króla Zygmunta Starego, liczne krzyże (m.in. norymberski z 1510 Zygmunta Starego), kielichy mszalne (wśród nich np. dary papieży św. Jana XXIII i Pawła VI), świeczniki, srebrne tace (m.in. Jana III Sobieskiego), plakiety wotywne, oraz augsburski ołtarzyk hebanowy ze srebrnymi ozdobami z 1624 r. Umieszczono tu także kopię Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej wykonaną przez Józefa Chełmońskiego.
Do Skarbca trafił również ślubny komplet koralowy króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (a także monstrancja z kryształową kolumna ofiarowaną z okazji tego doniosłego wydarzenia).
Cennym eksponatem jest zwłaszcza relikwiarz Krzyża Świętego – dar Augusta III i jego małżonki Marii Józefy. Zgromadzono tu też bogatą kolekcję różańców składanych przez królów (np. królowej Bony czy Jana III Sobieskiego), magnatów i szlachtę. Skarby uzupełniają również bogaty zbiór zegarów z różnych epok oraz szat liturgicznych i ornatów ofiarowanych przeważnie przez królów.
Muzeum 600-lecia otwarto w 1982 r. , by ukazać historię obecności wizerunku Matki Bożej na Jasnej Górze. Wejście do muzeum prowadzi z dziedzińca na wprost Kaplicy Matki Bożej. Wewnątrz aż roi się od obrazów i innych pamiątek. Znajdziemy tu przykładowo płótno z 1635 r. autorstwa Tomasza Dolabelli przedstawiające przeniesienie relikwii św. Pawła Pierwszego Pustelnika z Wenecji do Budy na Węgrzech w 1381 r. Na stelażach wzdłuż ścian stoją portrety prowincjałów i generałów zakonu malowane w pracowni jasnogórskiej.
W gablotach pośrodku sali znajdują się m.in.: dokument fundacyjny klasztoru jasnogórskiego wydany przez księcia Władysława Opolczyka, dokument drugiej fundacji dokonanej przez króla Władysława Jagiełłę, zbiór książek z XVIII – XIX w. oraz wota więźniów obozów koncentracyjnych Dachau i Oświęcimia. W przeszklonej części wnętrza eksponowane są liczne wota w postaci plakietek, korali, trzy sukienki obrazu Matki Bożej oraz świece ofiarowane przez papieży. Sporą część zajmują pamiątki związane ze św. Janem Pawłem II (szaty liturgiczne, pastorał, dwa kielichy, dary z pielgrzymek po świecie czy specjalne fotele).
Ciekawostką są również obrazy autorstwa cenionego Leszka Sobockiego, wśród nich portret prymasa Wyszyńskiego – „Pasterz Nadziei” czy portret Lecha Wałęsy – „Modlitwa o pojednanie”.
Regularnie trafiają tu także nowe pamiątki, jak choćby zespół wotów tragicznie zmarłego prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
Oprócz tego w sali znajduje się m.in. zbiór instrumentów muzycznych rodem z XVII-XVIII w. używanych przez kapelę jasnogórską założoną w XVI w.
Skarbiec Pamięci Narodu utworzono w 2006 r. we wnętrzu jasnogórskiego wałowego Bastionu św. Rocha jako stałą ekspozycję, utworzoną z blisko 500 eksponatów sztuki wotywnej. Głównym sponsorem przedsięwzięcia był nieżyjący już Jan Kulczyk.
Wystawa obejmuje głównie zabytki z XVIII w., w tym zbiór broni (to nawiązanie do funkcjonowania garnizonu wojskowego na Jasnej Górze). To tu trafiły m.in. wspomniane trofea podarowane przez króla Jana III Sobieskiego. W centralnej sali, obok cennej monstrancji, umieszczono np. dwie szable – jedna należała ponoć do Stefana Batorego, druga – stanowiła własność hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Tuż obok, znajdują się buławy z XVII i XVIII w., insygniów władzy dawnych polskich hetmanów, złożonych jako wota przed obrazem Matki Bożej Jasnogórskiej.
Ekspozycję uzupełniają ponadto obrazy, transparenty, fotografie, sztandary, miniatury pomników oraz pamiątki internowanych członków NSZZ „Solidarność”. Uwagę warto zwrócić zwłaszcza na przedmioty związane związane z Lechem Wałęsą – to historyczny długopis, którym podpisane zostały porozumienia sierpniowe w 1980 r., a także medal i dyplom Pokojowej Nagrody Nobla przyznanej mu w 1983 r.
Na wystawie prezentowane są też mundury, militaria, ordery, odznaczenia, dokumenty, pamiątki żołnierzy polskich walczących na wszystkich frontach II wojny światowej (a wśród nich mundur marynarski prezydenta Ignacego Mościckiego czy mundur marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego).
Ekspozycję uzupełniają kwota tzw. katastrofy smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 r. – m.in. piuska biskupa polowego Wojska Polskiego Tadeusza Płoskiego czy mundur gen. Bronisława Kwiatkowskiego.
Budynek Arsenału (czyli zbrojowni) wzniesiono w latach 1660–1680. Służył do przechowywania sprzętu wojennego dla obronności twierdzy jasnogórskiej. Nad wejściem umieszczono płaskorzeźbę przedstawiającą orła z rozpostartymi skrzydłami, obejmującego wyobrażenie elementów uzbrojenia.
Początkowo w arsenale mieściła się kolekcja dawnej broni, jak również pamiątek związanych z wydarzeniami wojennymi. Po utworzeniu w Bastionie św. Rocha stałej ekspozycji, czyli opisanego już Skarbca Pamięci Narodu, a następnie przeniesieniu tam zbiorów, utworzono w nim ekspozycję zatytułowaną „Arsenał sztuki europejskiej. Malarstwo – Rzeźba – Wota. Znane i nieznane zabytki sztuki z klasztoru jasnogórskiego XV – XX w.”.
Wystawa łączy ze sobą tematykę ukrzyżowania oraz maryjną. Trafiła tam m.in. „Madonna z Dzieciątkiem” autorstwa Pietera Brueghela młodszego. Część wystawy stanowią także obrazy z widokami Jasnej Góry i kopie Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej (wśród nich obraz Juliana Fałata „Pielgrzymi u podnóża Jasnej Góry”). Trafiły tu również prace przedstawiające dawne wnętrze Kaplicy Matki Bożej. Na wystawie swoją reprezentację ma również wątek patriotyczny, stąd obecność np. „Godła Polski” autorstwa Jana Matejki.
Oprócz tego w jasnogórskim Arsenale umieszczono szereg gablot m.in. z wotami, wyrobami złotniczymi czy sygnetami herbowymi.
Droga Krzyżowa, liczne rzeźby i pomniki
Warto podkreślić, że oprócz rzeźb znajdujących się w zabudowaniach klasztornych, na Jasnej Górze i w jej najbliższym otoczeniu znajdują się liczne rzeźby i pomniki o charakterze religijnym.
Jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc jest Droga Krzyżowa. Czternaście stacji wybudowano w zgłębieniu terenu ogrodu klasztornego (to ślad po dawnych fosach) w latach 1900-1913. Odlane w brązie grupy rzeźbiarskie stanowią dzieło Piusa Welońskiego, z którym współpracowali Konstanty Laszczka, Hipolit Marczewski i Leonard Wasilkowski. Granitowe postumenty stacji zaprojektował zaś architekt Stefan Szyller.
Z kolei na placu wokół klasztoru w latach 1989–2005 powstało 20 stacji tzw. Drogi Różańcowej. Tajemnice różańca św. zobrazowano zgodnie z projektem Wiktora Zina oraz Tomasza Rossa.
Na placu przed szczytem sanktuarium znajdziemy również pomnik Matki Bożej Niepokalanej (odsłonięto go w 2009 r.). Figurę Maryi wykonał z marmuru rzeźbiarz Kamil Drapikowski. Przed laty (do czasu zakończenia panowania rosyjskiego) na tej kolumnie stał posąg cara Aleksandra II, a następnie, po 1918 r. zastąpiła go wpierw drewniana, a później wapienna neobarokowa figura Matki Bożej. Na skutek podniszczenia w 2009 r. przeniesiono ją do jasnogórskiego muzeum.
Bardzo znany pomnik prymasa kardynała Stefana Wyszyńskiego (nazywanego Prymasem Tysiąclecia) znajdziemy na skwerze tuż przy placyku przed głównym wejściem do Bramy Lubomirskich (czyli głównego wejścia do sanktuarium). Odsłonięto go 26 sierpnia 1997 r. Przyklękająca i pochylona postać kardynała, zwrócona jest w kierunku kaplicy Matki Bożej. Wykonano ją z brązu według projektu Jana Kucza.
Wspominany już pomnik o. Augustyna Kordeckiego znajduje się na wałach, w centralnej części bastionu Potockich. Został wykonany ze spiżu według projektu Henryka Stattlera. Na wszystkich czterech bokach cokołu znajdują się herby zasłużonych przy obronie Jasnej Góry rodów: Czarnieckich, Krzyżtoporskich, Skórzewskich oraz Zamoyskich.
Z kolei na bastionie św. Trójcy (czyli północno-wschodnim) znajdziemy pomnik św. Jana Pawła II. Mierzy on ponad 4 metry (nie licząc cokołu). Autorem wykonanego z brązu wizerunku Papieża Polaka jest Władysław Dudek. Dzieło zostało odsłonięte i poświęcone 26 sierpnia 1999 r. – w dniu uroczystości Matki Boskiej Częstochowskiej (odbywała się ona z udziałem Episkopatu Polski).
Dzieło to ukazuje stojącego papieża w sutannie, z piuską w lewej ręce, wyciągającego prawą dłoń w geście pozdrawiania. Cokół okryty jest płytami z czerwonego marmuru (ta z frontu zawiera herb papieski).
Na uwagę zasługuje także pomnik Rodziców św. Jana Pawła II. Znajdziemy go nieopodal Domu Pielgrzyma im. św. Jana Pawła II, przy budynku obok recepcji. Postacie Emilii i Karola Wojtyłów umieszczono na niewysokim ceglanym cokoliku. Pomnik odsłonięto w sierpniu 1991 w. Dwie figury naturalnej wielkości zaprojektował i wyrzeźbił w 1987 r. Józef Marek.
Koniecznie odwiedźcie podjasnogórskie parki!
Odwiedzając klasztor, warto poznać również podjasnogórskie parki – im. Stanisława Staszica oraz 3 Maja.
W Parku im. S. Staszica znajduje się kilka obiektów powstałych w latach 1908-1909 przed Wielką Wystawą Przemysłowo-Rolniczą, która odbyła się w Częstochowie w 1909 r. Wśród nich znajdziemy obserwatorium astronomiczne (przed budynkiem znajduje się zegar słoneczny), pawilon etnograficzny, Zagroda Włościańska oraz Muzeum Higieniczne. Dziś wszystkie (niektóre pod zmienionymi nazwami i pełniące nowe funkcje) stanowią obiekty Muzeum Częstochowskiego. W parku znajduje się również Muzeum Górnictwa Rud Żelaza. Będąc w tych okolicach warto zapoznać się z ofertą, którą dysponują (więcej informacji o obiektach Muzeum Częstochowskiego na stronie www.muzeumczestochowa.pl).
Nieopodal wymienionych znajdziemy również letnią altanę parkową, będącą miejscem licznych koncertów i wydarzeń kulturalnych.
W Parku im. Staszica znajdziemy również pomnik patrona, popiersie Kazimierza Pułaskiego, a także rzeźby balansujące autorstwa Jerzego Kędziory. Z kolei w Parku 3 Maja można zobaczyć pomnik Stanisława Moniuszki.
Gdzie znaleźć najlepszy nocleg w Częstochowie?
Częstochowa oferuje tyle atrakcji, że warto tu zostać na dłużej. W ofercie noclegowej czekają m.in. stylowe apartamenty w typie loft oraz nowoczesne apartamenty w pobliżu Jasnej Góry. Pierwsze oferują Apartamenty Stara Kamienica mieszczące się przy ul. Dąbrowskiego 10 (szczegóły na stronie www.stara-kamienica.com). To zabytkowy obiekt z 1899 r. położony w „Częstochowy”. Na gości czekają 22 w pełni wyposażone apartamenty, w których można pomieścić łącznie 80 osób. Wszystkie posiadają w pełni wyposażony aneks kuchenny oraz łazienkę, a większość z nich wyposażona jest w pralkę, piekarnik, mikrofalówkę oraz balkon. W bezpośrednim sąsiedztwie Starej Kamienicy znajdują się sklep, pizzeria, kawiarnia, a także bezpłatny parking dla klientów.
- To idealna propozycja dla osób szukających komfortowych warunków i indywidualnego podejścia niezależnie od długości pobytu. Stara Kamienica sprawi, iż Państwa pobyt w Częstochowie będzie niezapomniany – zapraszają właściciele.
Z kolei Apartamenty Nowa Kamienica zlokalizowane są przy ul. Szymanowskiego 22A / Al. NMP 77 (szczegóły na stronie nowakamienica.pl). To nowoczesny obiekt wpisany w ścisłe centrum Częstochowy, w podwórku głównego deptaka III Al. NMP, w bezpośrednim sąsiedztwie Sanktuarium na Jasnej Górze.
-Apartamenty Nowa Kamienica to kompleks luksusowych apartamentów zaprojektowanych z dużym smakiem według najnowszych trendów.Wszystkie apartamenty usytuowane są w nowoczesnym budynku w centrum Częstochowy. W każdym z nich znajduje się przestronna sypialnia z wygodnymi łóżkami połączona z aneksem kuchennym wyposażonym we wszystkie niezbędne urządzenia. Uroku dodają nowocześnie urządzone łazienki z prysznicem. Apartamenty polecane dla podróżników, grupy przyjaciół, rodzin z dziećmi i biznesmenów. Zapewniamy pełen komfort wypoczynku – zapraszają gospodarze.
Goście wynajmujący apartamenty mają do dyspozycji bezpłatne WiFi, telewizor z płaskim ekranem oraz klimatyzację w wybranych apartamentach.
Do Częstochowy nie tylko na Jasną Górę!
Pamiętajmy jednak, że wizyta w Częstochowie nie powinna się ograniczać wyłącznie do terenów sanktuarium. Opuszczając je trafimy wprost w Aleje Najświętszej Maryi Panny, które wyremontowane stanowią dobrą wizytówkę miasta. Tam znajdziemy nie tylko liczne kawiarnie i restauracje (po zwiedzaniu przyda się też coś dla ciała), ale i instytucje kultury. U szczytu, w gmachu przy Al. NMP 64 trafimy do Miejskiej Galerii Sztuki. Tam, oprócz wystaw czasowych, czeka na nas unikatowe Muzeum Zdzisława Beksińskiego. W ramach ekspozycji prezentowane są obrazy i rysunki z kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich, które wcześniej nie były dostępne w Polsce (więcej na www.galeria.czest.pl).
W budynku częstochowskiej galerii mieści się również Ośrodek Kultury Filmowej – Kino Studyjne „Iluzja”, który w swoim repertuarze ma przede wszystkim obrazy kina polskiego i europejskiego (większości z nich nie uświadczymy w multipleksach).
Zostając przy instytucjach to podążając Alejami natrafimy również na Galerię Dobrej Sztuki oraz Ratusz, czyli kolejne obiekty należące do Muzeum Częstochowskiego. W pierwszym – obok wystaw czasowych – mieści się stała ekspozycja malarstwa i grafiki polskiej zatytułowana „Sztuka Polska XIX i XX wieku” , w drugim – wystawa historyczna „Dzieje Miasta Częstochowy”.
W samym centrum mieści się plac im. Biegańskiego (którego strzeże pomnik Józefa Piłsudskiego). Przy nim znajdziemy zabytkowy Kościół św. Jakuba. Zaś naprzeciwko imponujący mural „Wieża Babel” według projektu autorstwa Tomasza Sętowskiego oraz mieszczący się przy ul. Dąbrowskiego 1 Ośrodek Promocji Kultury „Gaude Mater” (oferuje on zwiedzającym m.in. darmowe wystawy).
Będąc w Alejach nie można przeoczyć również charakterystycznych ławeczek, na których zasiadły osobistości związane z Częstochową takie jak doktor Władysław Biegański, poetka Halina Poświatowska czy aktor Marek Perepeczko.
Jeśli począwszy od szczytu przejdziemy przez całe Aleje, natrafimy na wart zainteresowania Kościół św. Zygmunta (wzniesiony w XV w.). Nieco wcześniej, na placu Daszyńskiego, natrafimy na pomnik Jana Pawła II – Papieża Pielgrzyma. Odsłonięto go w 2008 r. Twórcą pomnika jest znany rzeźbiarz prof. Jan Kucz, a współautorem – jego były student Radosław Kostyra. Zamysł artystyczny był ponoć następujący – autorom przyświecała myśl, żeby sprawić, żeby cały plac, wraz z monumentalnym, kamiennym krzyżem i figurą Papieża był pomnikiem.
Za Kościołem znajdziemy zaś Stary Rynek. Obecnie remontowany (to jedna z najważniejszych prowadzonych obecnie inwestycji miasta przy udziale europejskich środków). Finalnie będzie tam szklany pawilon – miejsce dla m.in. restauracji, w podziemiach którego wyeksponowane zostaną pozostałości dawnego Ratusza, odkryte w czasie prac archeologicznych. Atrakcją rynku będą również rzeźby cenionego na całym świecie Jerzego Kędziory.
Gdy z kolei zdecydujemy się opuścić ścisłe centrum, szczególnie warto zanotować sobie adres Jagiellońska 67/71. Tam mieści się Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II. Stanowi ono największą tego typu placówkę na świecie. Porównując – kolekcja jest kilkunastokrotnie większa od zbiorów znajdujących się w muzeach watykańskich. Ekspozycja składa się przede wszystkim z monet, medali i papaliów, czyli pamiątek związanych z Janem Pawłem II. W Muzeum zobaczyć można także relikwie papieskie pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Uzupełnieniem kolekcji są ornaty, zastawa stołowa, znaczki pocztowe, jak również szereg innych ciekawostek.
Ekspozycja odbywa się w nowoczesnej, multimedialnej sali, w której znajduje się kilkanaście tysięcy punków świetlnych, pozwalających w na niezwykle efektowną prezentację zbiorów (więcej o niezwykłym muzeum można przeczytać na stronie jp2muzeum.pl).
A jeśli już zwiedziliście Jasną Górę zapraszamy również do miasta Częstochowy, której krótki przewodnik znajdziecie tu
A. Kostyra