Muzeum Częstochowskie zostało wyróżnione przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego akceptacją aż pięciu wniosków zgłoszonych w konkursach grantowych. To ogromny zaszczyt dla instytucji, ale też wielka praca przy realizacji pomysłów na poziomie, na jaki pozwala ich godne finansowanie.
Już przed paroma tygodniami pisaliśmy o wyjątkowych grantach, jakie pozyskało Muzeum Częstochowskie w konkursach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To 275.000 zł na modernizację stałej wystawy historycznej oraz 54.600 zł na konserwację unikalnego tła fotograficznego z drugiej połowy XX wieku. Tuż przed Nocą Muzeów i Dniem Muzealnika przyszła kolejna wiadomość: jeszcze trzy wnioski zyskały akceptację ministerstwa! To rekordowa szczodrość MKiDN!
Konkurs Sztuki Ludowej jest od 2000 roku tradycyjnym już działaniem częstochowskich muzealników-etnografów, które i w przeszłości zyskiwało wsparcie Ministerstwa Kultury. Jego ósma edycja „Stworzone, by cieszyć. Rzeźby i zabawki z programu Kultura Ludowa i Tradycja otrzymała aż 90.000 zł.
– Ideą tej edycji – czytamy we wniosku wysłanym do MKiDN – jest ukazanie aktualnego stanu tradycyjnego rzeźbiarstwa oraz zabawkarstwa, jak również próba uchwycenia i zaprezentowania transformacji, jakie zachodzą w tych dwóch dziedzinach twórczości ludowej. Celem przedsięwzięcia jest również edukacja oraz popularyzacja rękodzieła jako materialnego dziedzictwa kulturowego.
– Już musimy brać się do roboty – mówi Ewelina Mędrala-Młyńska, szefowa Działu Etnografii MCz i autorka lub współautorka wszystkich wniosków. – To projekt dwuletni, który ogłaszamy już w maju z wrześniowym terminem doręczania prac. Później organizujemy obrady jury i po rozstrzygnięciach bierzemy się za redakcję katalogu. W tym roku mamy do wydania 30.000 zł. Większe koszty będą w przyszłym roku, kiedy trzeba będzie drukować katalog i organizować wystawę. Chcemy, żeby rozstrzygnięciu konkursu towarzyszyły warsztaty zabawkarskie, spektakl teatralny i koncert kapeli folkowej. Grand Prix chcemy wydać jako puzzle.
Dodajmy, że konkursy nie tylko utrwalają i popularyzują tradycję ludową w różnych dziedzinach artystycznych, ale też są okazją do powiększenia zbiorów etnograficznych częstochowskiej instytucji muzealnej.
Piękny i działający na wyobraźnię tytuł: „Karuzela z Madonnami – wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej” ma kolejny zwycięski projekt etnograficzny. MKiDN przyznało mu w konkursie 40.000 zł na działania, które zakończyć się mają do końca tego roku! Obejmują one wystawę, katalog oraz tematyczne warsztaty.
– To ma być wystawa-collage, prezentująca najróżniejsze postawy twórcze w przedstawianiu Czarnej Madonny – komentuje autorka projektu. – Przyznaję, że na jej pomysł wpadłam, patrząc na głośną niedawno pracę Borysa Fiodorowicza „Sorry Polsko” (która też będzie eksponowana). Dlatego z muzeów w Warszawie, Wrocławiu, Kielcach, ale i w innych miejscach szukać będę przedstawień tradycyjnych, ludowych, nieprofesjonalnych, nowoczesnych, poszukujących w różnych technikach. Pokażę np. Erzulie Dantor – wizerunek bóstwa z Haiti przetwarzającego obraz Czarnej Madonny, który przywieziony został na wyspę przez Polaków z wojsk napoleońskich.
Projekt jest niezwykle istotny z punktu widzenia antropologicznych badań nad historią i tradycją miasta – zapisano w ministerialnym wniosku. – Może stanowić przyczynek do pogłębionych analiz i wnikliwych badań nad twórczą przeszłością ośrodka pątniczego. Prezentując znaczny wycinek artystycznej działalności, której motywem wiodącym jest wyobrażenie Czarnej Madonny, będzie zwracał uwagę na niebotyczną skalę oddziaływania wizerunku, a także wielość i oryginalność jego ujęć i wizualizacji.
– Realizacja trzeciego z projektów zaczęła się już w czasie ostatniej Nocy Muzeów – śmieje się Ewelina Mędrala-Młyńska – choć o przyznanym finansowaniu dowiedziałyśmy się z Elą Janik z Działu Przyrody, współautorką wniosku, dwa dni wcześniej. Zaplanowane warsztaty i wykład „Etnobotanika w muzeum – w świecie naparów, wyciągów i eliksirów” we wniosku były momentem inauguracji projektu.
Projekt, mający na celu upowszechnienie wiedzy na temat ziół oraz ziołolecznictwa, otrzymał dofinansowanie 26.000 zł od ministerialnego Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Planowane zajęcia mają na celu przywrócenie ludowej wiedzy o ziołach i ich własnościach – praktycznych, ale też magicznych. Dzieci i młodzież przyjęci do udziału w zajęciach zostaną wyposażeni w karty zielnikowe, zaznajomieni z właściwym zbiorem roślin, następnie z ich opisem oraz właściwościami.
Uczestnicy otwartych zajęć rodzinnych związanych z ludowymi świętami: Oktawa Bożego Ciała, Matki Boskiej Zielnej czy Nocy Świętojańskiej wyjdą w teren, by rozpoznawać i zbierać zioła, dowiadywać się o ich przeznaczeniu, uczyć się robienia naparów. Cykl zajęć zakończony być musi do końca października tego roku.
– Wszystkie trzy finansowane przez MKiDN zadania oraz to, dostrzeżone wcześniej, czyli konserwacja planszy fotograficznej, są po stronie Agnieszki Ciuk-Koćwin i mnie, czyli dwuosobowego Działu Etnografii: – mówi jego kierowniczka. – Niezwykle cieszy nas możliwość` realizowania jednego zadania z Działem Przyrody. Przyznam, że szczodrość ministerstwa ogromnie nas uradowała, ale i zaskoczyła, bo z podobną nigdy nie miałyśmy do czynienia. Czeka nas mnóstwo pracy, w tym przygotowanie scenariuszy wystaw oraz opasłych (mam nadzieję) katalogów do nich. Na ten rodzaj pracy już się cieszymy. Szkoda, że realizacja projektów związana jest także z koniecznością wykonywania działań czysto technicznych – jak np. wysyłanie zapytań.
Tak duża ilość pozytywnie rozpatrzonych przez ministerstwo wniosków jest wysokiej miary komplementem dla występującej instytucji. Potwierdzeniem wartości merytorycznej przedstawianych projektów, ale też sprawności osób wypełniających skomplikowane formularze. Wie to każdy, kto z wnioskami miał do czynienia.
Taka szczodrość instancji ministerialnych dla Muzeum Częstochowskiego jest dla niego prawdziwą laurką, medalem za zasługi. Jest też oczywistym kłopotem z nieoczekiwanym szczęściem. Pewnie również dla Miasta Częstochowy z tak skromnym budżetem na kulturę. Dwa pierwsze z zaprezentowanych projektów wymagają 25 procentowego udziału własnego wnioskodawcy, trzeci tylko pięcioprocentowego – które dostarczyć powinien organizator, czyli władze Częstochowy. Konkurs Sztuki Ludowej takie zabezpieczenie już ma – na ten rok. Dwa pozostałe projekty czekają na decyzję Miasta – wieść o ich sukcesie jest przecież dość świeża. Oczywiste wydaje się, że i one otrzymają wsparcie częstochowskiego budżetu.
Tadeusz Piersiak
Czytaj także: Muzeum Częstochowskie. Jacek Łydżba i jego byty świetliste