Zabytkowy Spichlerz, w którym dziś mieści się ceniona restauracja, należy do trzech obiektów z gminy Olsztyn, które znalazły się na Szlaku Architektury Drewnianej. Październikowy Hubertus jest doskonałą okazją do tego, by lepiej poznać dzieje tych architektonicznych perełek.
Restauracja Spichlerz odpowiada za organizację nadchodzącego święta jeźdźców. Działa ona w jednej z najcenniejszych budowli architektury drewnianej Jury. Modrzewiowy Spichlerz z 1783 r. w 2007 r. stanął u podnóża ruin zamkowych. Przeniesiono go z Borowna. Wzorowo odrestaurowany obiekt doskonale wkomponował się w jurajski krajobraz. Jego właściciele otrzymali w 2008 r. najwyższą nagrodę Generalnego Konserwatora Zabytków – „Zabytek Zadbany”. Modrzewiowy Spichlerz jest jednym z najbardziej wartościowych przykładów staropolskiej architektury ludowej.
To jeden z trzech obiektów znajdujących się w gminie Olsztyn, które zlokalizowane są na słynnym Szlaku Architektury Drewnianej. To jedyna taka duża inicjatywa w Europie ze względu na różnorodność i wielokulturowość zawartą w utworzonych dla każdego rejonu trasach. Projekt ten to sposób na ocalenie przed zapomnieniem zabytków architektury dawnej wsi, głównie architektury – ale również kultury i sztuki ludowej.
Wiele z zabytków, do których można zaliczyć kościoły, cerkwie, przydrożne kapliczki, domy, chałupy i dworki, drewniane zabudowania gospodarskie, karczmy i leśniczówki, pałacyki i skanseny, to obiekty, które zostały wpisane do międzynarodowego spisu zabytków UNESCO.
Dwoma pozostałymi obiektami, o których mowa są olsztyńska szopka Jana Wewióra miesząca się w drewnianej chałupie z końca XIX w. oraz Kościół św. Idziego z 1789 r. w Zrębicach.
Olszyńska ruchoma szopka
Ruchomą szopkę olsztyńską Wewiór rzeźbił przez 15 lat, ale dzieło to nadal nie jest w pełni ukończone, gdyż autor „Betlejemowa pod strzechą” ciągle ją rozbudowuje. Zdecydowana większość figur (w sumie jest ich kilkuset) jest ruchoma – pracują, tańczą, obracają się dookoła siebie. Każda dopracowana jest w najmniejszym szczególe. Nad całością oczywiście góruje makieta olsztyńskiego zamku. Z braku miejsca w drewnianej chacie część rzeźb luźno związanych tematycznie z samą szopką, można podziwiać na podwórzu. Stoi tu m.in. kilkumetrowej wysokości Wieża Mariacka oraz domek wiedźmy.
Drewniany kościół z 1789 r.
Z kolei parafia w Zrębicach może się pochwalić długą u ciekawą historią. Istniała już w 1334 r. w spisach świętopietrza wymieniana jako Sdrzambicze (miejsce wytrzebione z krzaków i lasów). Parafia wspomniana jest także w 1529 r. jako należąca do dekanatu Lelowskiego, zaś w 1581 r. wieś Zrębice wymieniona jest jako należąca pod względem świeckiej administracji do zamku olsztyńskiego. Następny opis parafii i kościoła drewnianego, którego lokatorem był król, podaje w 1598 r. wizytacja Jerzego kard. Radziwiłła, biskupa krakowskiego. Do parafii należały wtedy Zrębice, Krasawa i Kuźnica Łosiny. Z niej wydzielono w 1606 r. nową parafię w Poczesnej.
Kościół drewniany w 1778 r. chylił się już ku upadkowi (był to prawdopodobnie ten kościół drewniany, który został zbudowany z fundacji króla Kazimierza Wielkiego). W 1782 r. wizytator, ksiądz Jacek Kochanowski, nakazał gruntowny remont świątyni lub wybudowanie nowej. Obecnie istniejący drewniany kościół został zbudowany staraniem i kosztem proboszcza, księdza Wojciecha Bulińskiego, w 1789 r. Przypuszczalnie znajdują się w nim pewne fragmenty pierwszego kościoła.
W kościele w Zrębicach znajdują się liczne zabytki. To przeze wszystkim obraz św. Idziego z 1652 r. oraz figury Świętych Pustelników: św. Antoniego, św. Pawła i św. Stanisława B.M. Uwagę przykuwają również: kamienna chrzcielnica ze zwieńczeniem łańcuszkowym z XVIII w., ołtarze barokowe, kropielnica miedziana z 1717 r. oraz dzwon w drewnianej dzwonnicy z 1632 r. Warto dodać, że wokół drewnianego kościoła rosną 300-letnie zabytkowe lipy.
mat. i fot. UMiG Olsztyn
Czytaj także: Hubertus 2025. Widowiskowe święto jeźdźców znów odbędzie się w jurajskim Olsztynie