Efektywność energetyczna, czyste powietrze, edukacja ekologiczna, programy dla dostawców i odbiorców ciepła… Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w ciągu minionego półrocza zorganizował wiele ekoprzedsięwzięć. O szczegółach opowiada prezes Mateusz Pindel.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach powstał w 1993 roku. Jest publiczną instytucją finansową, realizującą politykę ekologiczną województwa śląskiego. Od ponad trzech dekad pomaga mieszkańcom województwa śląskiego w realizacji ekoprzedsięwzięć, takich jak wymiana starych źródeł ciepła, termomodernizacja domów, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków, czy zagospodarowanie wód deszczowych.
Czyste Powietrze
Minione osiem miesięcy 2025 roku przyniosło szereg działań, których owoce będą służyły beneficjentom i społeczeństwu przez wiele lat. – Jednym z najważniejszych osiągnięć było z pewnością uruchomienie nowej odsłony programu „Czyste Powietrze”. Ruszyła ona 31 marca, zgodnie z zapowiedziami, czyli tak, jak zadeklarowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska, autor programu Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz 16 wojewódzkich Funduszów, w tym największy Fundusz katowicki. Nowa odsłona ruszyła z nowymi zadaniami, z nowymi wyzwaniami, aby jak najbardziej pomagać mieszkańcom – beneficjentom tego programu – wyjaśnia Mateusz Pindel, prezes WFOŚiGW w Katowicach.
W pierwszym półroczu 2025 roku złożono 1 572 wnioski na łączną kwotę 72,9 mln zł, z czego większość złożono już po wznowieniu naboru 31 marca 2025 roku. W tym okresie podpisano 4 669 umów o dofinansowanie na kwotę ponad 223 mln zł. Wypłacono 9 936 dotacji na kwotę ponad 229,9 mln zł, w tym 3 081 zaliczek dla 2 263 umów z prefinansowaniem (77,2 mln zł). Aktualnie trwa nabór w ramach kolejnej części programu, której celem jest poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych wraz z instalacją odnawialnych źródeł energii.
Dzięki reformie programu ukierunkowano pomoc na osoby szczególnie narażone na ubóstwo energetyczne, uszczelniono zasady dofinansowań, wzmocniono rolę gmin w programie przez powierzenie im roli operatorów. Budżet programu został zasilony 10 mld zł bezzwrotnych dotacji ze środków Funduszu Modernizacyjnego.
Mateusz Pindel zaznacza: Przypomnę tylko o obowiązkowym audycie energetycznym, od którego powinno się rozpocząć każdą inwestycję termomodernizacyjną, wymianę nieefektywnych źródeł ciepła. Następnym krokiem jest tu wprowadzenie operatorów do programu „Czyste Powietrze”. My nazywamy ich takimi „aniołami-stróżami”, którzy pomagają beneficjentom w tym podwyższonym i najwyższym progu dofinansowania. Z jednej strony pomagają w przygotowaniu wniosków o dofinansowanie, w wyborze wykonawcy, audytora, pomagają przez realizację aż po zakończenie, a więc kontrolę na miejscu inwestycji i złożenie wniosku o płatność w naszym Funduszu. Za tym idzie przyspieszenie wypłaty środków na rzecz beneficjentów, ale również wykonawców w ramach programu „Czyste Powietrze”.
Prezes podkreśla, że dla WFOSiGW w Katowicach, efektywność energetyczna to słowo klucz. – Przyświeca nam ono, aby właśnie nasi beneficjenci, nasi mieszkańcy byli zabezpieczeni pod tym kątem, żeby nie było powtórek z „rachunków grozy”, które, niestety, mieszkańcy otrzymywali – dodaje.
„Czyste Powietrze” to oczywiście sztandarowy z ogólnopolskich programów, które Fundusz realizuje na terenie województwa śląskiego. Jednak to oczywiście nie wszystko. Jako przykład Pindel podaje edukację ekologiczną i konkurs „Zielona pracownia”, który wspiera placówki oświatowe (szkoły podstawowe klasy 4-8 i szkoły ponadpodstawowe) w tworzeniu nowoczesnych pracowni ekologicznych i przyrodniczych. Mateusz Pindel wylicza, że dofinansowanie w tym roku otrzymało: 85 tzw. pracowni zielonych oraz 113 ekopracowni „pod chmurką”, a więc na świeżym powietrzu.
Na pierwszy cel przeznaczono blisko 5 mln zł, na drugi ponad 7 760 000 zł. – Pracujemy nad uzupełnieniem tej oferty dydaktycznej, edukacyjnej dla przedszkoli, proponując coś pomiędzy zieloną przestrzenią, czyli takim miejscem w pięknych otokach zieleni a ekopracownią pod chmurką – wyjaśnia prezes.
Ochrona jakości powietrza i nie tylko
Kolejny priorytet? Ochrona atmosfery, czyli te programy, które mają na celu termomodernizację budynków i ochronę jakości powietrza. Tu jako przykład Mateusz Pindel podaje program „OZE na start” wspierający przedsięwzięcia z zakresu odnawialnych źródeł energii dla przedsiębiorców. – To program zmodernizowany przede wszystkim o montaż paneli fotowoltaicznych do 50 kW, ale również pomp ciepła, magazynów energii i stacji ładowania pojazdów elektrycznych i hybrydowych – precyzuje.
Ważnym z realizowanych programów jest także „Zmień piec na sieć”. – To komplementarne programy i dla dostawców, i odbiorców ciepła. Mowa o koncesjonowanych przedsiębiorstwach energetyki cieplnej i wspólnotach mieszkaniowych – dodaje prezes WFOŚiGW w Katowicach.
Nie można też zapomnieć o uruchomionym w tym roku „Programie gospodarki ściekowej na terenach poza aglomeracją”. Jego beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego i ich związki lub podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Jak podkreśla prezes Pindel, to odpowiedź na prośby ze strony samorządów, by taki program uruchomić.
Ogromnym zainteresowaniem beneficjentów cieszył się również program „Przydomowa oczyszczalnia lub podłączenie do kanalizacji. – W tym roku tylko nabór musieliśmy zatrzymać po dwóch dniach, ponieważ do naszego Funduszu wpłynęło ponad 600 wniosków na kwotę blisko 5 mln zł, a alokację którą mieliśmy, zaplanowano na 3 mln zł. Jednakże będziemy się starać, aby wszyscy beneficjenci mogli takie wsparcie otrzymać – zapewnia Mateusz Pindel.
Pomoc OSP
Tegorocznym celem WFOŚiGW w Katowicach jest także zapobieganie poważnym awariom środowiskowym. I tu warto przywołać program „Bezpieczny Strażak”. Zakłada on zakup specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych oraz przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i likwidowanie ich skutków dla środowiska. – Rozstrzygnięta została pierwsza edycja na zakup specjalistycznego sprzętu, wyposażenia środków ochrony osobistej, a nawet pojazdów specjalistycznych dla ochotników, druhów, jednostek ochotniczych straży pożarnych – mówi prezes, podając, że wsparciem objęto 226 jednostek OSP, a kwota dofinansowania wyniosła 3 mln 250 tys. zł.
Jednak potrzeby w tym zakresie ciągle są ogromne. – Ogłosiliśmy już drugą edycję, ponieważ ta ilość zapytań, czy będzie jeszcze jakieś wsparcie w tym roku, zdeterminowała nas, aby to uczynić – podkreśla Pindel, wyjaśniając, że dzięki temu wsparciem objętych zostanie 170 kolejnych jednostek ochotniczych straży pożarnych funkcjonujących na terenie województwa śląskiego.
– Istotne jest również wsparcie w zakupie samochodów ratowniczo-gaśniczych, które pomagają przy tych poważnych awariach środowiskowych, ale też przy powodziach. W pierwszej wersji przeznaczyliśmy na ten cel 3 mln zł, a po rewizji naszego budżetu dołożyliśmy kolejne 4 mln zł. Mamy nadzieję, że łącznie w województwie śląskim, w montażu finansowym z Sejmikiem Województwa Śląskiego, z Krajowym Systemem Ratowniczo-Gaśniczym i w uzgodnieniu między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracja a Ministrem Klimatu i Środowiska, będzie aż 45 takich samochodów – zapowiada Mateusz Pindel.
– Uzupełnieniem jest tu wsparcie dla młodzieżowych drużyn (a więc tej naszej młodzieży, która przygotowuje się do roli ochotników, wdraża się i kiedyś być może uratuje nie tylko nasze zdrowie i mienie, ale może też życie) obejmujące zakup sprzętu, torów ćwiczebnych i niezbędnego wyposażenia.
Istota doradców energetycznych
Istotą podejmowanych w tym roku działań jest również dostępność doradców energetycznych, którzy służą pomocą beneficjentom. – Zorganizowaliśmy pięć konferencji „Kierunek Zielona Transformacja”, za które odpowiedzialni byli doradcy energetyczni. Z jednej strony prezentowana była oferta Funduszu, a z drugiej strony inne ważne kwestie związane np. z klastrami na terenach gmin, ze zmianami klimatycznymi, i tego, jak powinny być wykonywane termomodernizacje. Poruszono wiele naprawdę kluczowych kwestii, a nawet takie tematy jak gospodarka obiegu zamkniętego, dodam, że również mamy przygotowany program w tym zakresie – dodaje prezes Pindel.
Oczywiście to nie koniec planów na 2025 rok. Przykłady? Do 30 września trwa nabór w konkursie „Zielona Przestrzeń” oraz projekcie „Eko Remiza”. A informacji o innych projektach warto szukać na stronie wfosigw.katowice.pl
red.
Za treści zawarte w materiale dofinansowanym ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi redakcja.
Czytaj także: Bezpłatne porady prawne dla beneficjentów programu „Czyste Powietrze”