Wystawa „VaBank – banknoty na ziemiach polskich” nie tylko przybliża historię polskiego pieniądza papierowego, ale także pewnego napadu. By dowiedzieć się więcej, warto odwiedzić Ratusz.
To najnowsza propozycja Muzeum Częstochowskiego. Wernisaż wystawy „VaBank – banknoty na ziemiach polskich” odbył się 18 grudnia. Tytuł brzmi znajomo i od razu kojarzy się z filmem z 1981 r. w reżyserii Juliusza Machulskiego (był to jego pełnometrażowy debiut fabularny). Do dziś „VaBank” to jedna z najpopularniejszych i najbardziej popularnych polskich produkcji.
Zamach na skarbiec Banku Polskiego
Niemal każdy zna dziś przygody kasiarza Henryka Kwinto i jego przyjaciela Duńczyka. Mało kto wie jednak, że ów Kwinto to tak naprawdę Antoni Stanisław Cichocki, znany pod pseudonimem Szpicbródka. A Duńczyk to Marian Brzeziński, pseudonim Maniek Buc.
Co mieli oni wspólnego z Częstochową? To, że właśnie w naszym mieście zaplanowali napad na Bank Polski mieszczący się przy Al. NMP 34. Ta historia rozpoczęła się być może z chwilą, kiedy Wincenty Brocki, pseudonim Nikita, zasłynął włamaniem do skarbca na Jasnej Górze w nocy z 22 na 23 października 1909 r. Co ciekawe, zarówno Brocki, jak i Cichocki byli z zawodu fryzjerami! I Brocki przyuczał Szpicbródkę do wykonywania zupełnie innego fachu niż fryzjerstwo…
Szczegóły zamachu na skarbiec Banku Polskiego (jak donosiły nagłówki gazet) przypomina właśnie częstochowska instytucja. Na wystawę trafiła bowiem praca z września 1932 r., gdy toczył się proces bandy Szpicbródki. Cichockiego mianowano wówczas „królem polskich kasiarzy” i „specjalistą od prucia kas”.
Historia polskiego pieniądza papierowego
Jednak wystawa przybliża przede wszystkim historię polskiego pieniądza papierowego, począwszy od biletów skarbowych insurekcji kościuszkowskiej z 1794 r., skończywszy na banknotach kolekcjonerskich emitowanych od 2006 r. przez Narodowy Bank Polski.
Po emisjach kościuszkowskich na prezentowanej ekspozycji w układzie chronologicznym występują: bilety kasowe Księstwa Warszawskiego (1807–1815), rzadki banknot Królestwa Polskiego w walucie złotowej z 1831 r., emisje marek polskich z okresu Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego z 1917 r., pieniądz II Rzeczypospolitej (1918–1939) – marki polskie Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i emisje zlotowe Banku Polskiego, pieniądz czasu okupacji niemieckiej (1939–1945), emisje pierwszych lat po II wojnie światowej, pieniądz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz III Rzeczypospolitej Polskiej do banknotu 500 złotych wprowadzonego do obiegu w 2017 r., który należy do serii banknotów powszechnego obiegu „Władcy polscy”.
Na wystawie znajdziemy również wyjątkowo cenne matryce do obligacji z czasów powstania styczniowego (1863–1865), jak również papierowy pieniądz zastępczy, który pojawiał się na ziemiach polskich w sytuacji braku emisji oficjalnych w czasie I wojny światowej. Ekspozycję wzbogacają również polskie akcje i obligacje państwowe, także te związane z częstochowskimi zakładami przemysłowymi.
Wystawa dostępna do 22 maja 2022 r.
– Zapraszając do obejrzenia wystawy, zachęcam przede wszystkim do refleksji nad walorami artystycznymi polskiego pieniądza papierowego. Warto również pamiętać, że do wykonania banknotów angażowani byli najbardziej uznani projektanci i rytownicy. Jak można zauważyć, banknoty wciąż zmieniano i ulepszano. Niegdyś zarzucano im zbyt duży format, nietrwałość i brak estetyki. Zadecydowano, że ulegnie to zmianie. Zmieniono recepturę papieru i całą technologię druku banknotów. Zaczęto je drukować w zmniejszonej i ujednoliconej wielkości, techniką szlachetnego stalorytu i to na znacznie trwalszym papierze. Ponadto są bardziej zabezpieczone przed sfałszowaniem. Pamiętajmy więc, że numizmatyka to nie tylko monety, ale także banknoty! – zachęca kurator wystawy, Łukasz Pabich.
Wystawę „VaBank – banknoty na ziemiach polskich” można oglądać w Ratuszu do 22 maja 2022 r. Szczegóły: www.muzuemczestochowskie.pl.
Zuzanna Suliga
