120 lat historii Muzeum Częstochowskiego! Największa (około kilkunastu obiektów w administracji i pięćdziesięcioro pracowników) instytucja miejskiej kultury założona została w 1905 roku. Swój jubileusz otwiera mocnym akordem: oddaje publiczności na parterze Ratusza nową wystawę stałą „Częstochowa – spojrzenie w przeszłość”, prowadzącą od pradziejów do II rozbioru Polski.
Oficjalne otwarcie tej ekspozycji dokona się w sobotę 9 listopada o godz. 18. Wydarzenie inauguruje tegoroczne miejskie obchody Święta Niepodległości. Dziennikarze częstochowskich mediów, którzy wzięli udział w czwartkowej konferencji prasowej, byli – jak zapewniała dyrektorka instytucji Katarzyna Ozimek – pierwszymi zwiedzającymi wystawę poza jej pracownikami i współpracownikami.
– Również ekspozycje muzealne starzeją się – mówiła dyrektorka – więc planowane są na około 10 lat. Poprzednia ekspozycja była przez nas użytkowana przez lat 18 i bardzo się już wyeksploatowała. Nowa prezentuje w większości te same artefakty, jednak w zupełnie nowej, atrakcyjnej dla publiczności formie ekspozycyjnej.
– To było duże wyzwanie dla Muzeum Częstochowskiego – podkreślał uczestniczący w konferencji Prezydent Częstochowy Krzysztof Matyjaszczyk – wykorzystanie pozyskanych wcześniej środków zewnętrznych.
Za modernizacją wystawy stałej częstochowscy muzealnicy tęsknili już od lat. Oni wiedzieli o – nie zawsze widocznych dla odbiorców – niedostatkach technicznych wystawy. Choćby o niegdyś zaprogramowanych efektach audio, od dawna niedostępnych z powodów technicznych. Zmiana stała się możliwa, kiedy Muzeum udało się pozyskać dotację z ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do 275.000 zł z tego źródła 98.597 zł dołożyło Miasto Częstochowa.
– Rok 2023 poświęciliśmy na prace koncepcyjne jako zespół specjalistów działów: archeologii, historii i przyrody – mówi Magdalena Wieczorek-Szmal koordynatorka projektu. – Ruszyły też pierwsze prace techniczne w pomieszczeniach wystawy. W tym roku odbywała się już realizacja wystawy. Wyzwaniem dla nas było sprawienie, by wystawa była atrakcyjna w odbiorze, ale też dostępna dla wszystkich zainteresowanych. Z myślą o niepełnosprawnych ruchowo zadbaliśmy o pokonanie barier architektonicznych, przygotowaliśmy aplikację dla niedowidzących. Powstały również aplikacje przewodnickie w języku polskim, angielskim i ukraińskim, natomiast opisy są po polsku i angielsku. W aplikacjach oprowadzający po wystawie dla podniesienia ich atrakcyjności znalazły się (dzięki społecznemu wkładowi firmy ArchiTube) np. wizualizacje 3D kości mamutów. Co jest niezwykle ważne dla nas muzealników, przy realizacji wystawy udało się przeprowadzić konserwację 127 zabytków.
Wśród ciekawostek wystawy jej koordynatorka (specjalistka Działu Archeologii MCz) wskazała prehistoryczną biżuterię znajdującą się w Pawilonie Archeologicznym. Już przed laty częstochowski propagator historii gospodarczej regionu częstochowskiego inż. metalurg Jerzy Zimny sugerował, że metal, z którego wykonano bransolety z grobów kultury łużyckiej z Rakowa, ma pochodzenie pozaziemskie. Do koncepcji tej wrócili nasi archeolodzy: Magdalena Wieczorek-Szmal i Maciej Kosiński. Zaprosili do bezpośrednich badań konsultanta archeologicznego wystawy stałej dra Karola Dzięgielewskiego z UJ; on z kolei fachowca z Sorbony prof. Alberta Jambon. Kolegialnie potwierdzili, że nie tylko do wykonania bransolet, ale i elementów szpili czy nagolennika wykorzystano materiał z meteorytu. Do tego znalezionego i przerobionego w biżuterię lokalnie, na terenie okolic dzisiejszej Częstochowy.
Mariusz Grzyb z kolei powiedział nam w imieniu pracowników Działu Historii MCz, że mają na wystawie stałej kilka powodów do szczególnej dumy. W ekspozycji nie tylko znalazły się podstawowe dokumenty odnośnie najstarszej historii Częstochowy, ale też wreszcie obok reprodukcji oryginałów znalazły się ich polskie tłumaczenia. W ostatniej sali wskazał dwie wyjątkowe mapy z czasów potopu szwedzkiego. Jedna odnaleziona została w Archiwum Narodowym w Sztokholmie, druga w zbiorach … Jasnej Góry. Osobistym ulubieńcem historyka jest ożywiony w animacji obraz przedstawiający gen. Kazimierza Pułaskiego na czele oddziału konfederatów barskich stających w bitwie przeciw Moskalom.
– Częstochowa jakoś nie chce pamiętać, że w jej historię wpisał się bohater narodu polskiego i amerykańskiego – mówił nam Mariusz Grzyb. – Ta wybitna postać upamiętniona jest jedynie w parku podjasnogórskim skromnym pomnikiem, najczęściej pokrytym odchodami gołębi. Cieszę się, że o związkach Pułaskiego z Jasną Górą zwiedzający dowiedzą się więcej w naszej wystawie.
Bożena Michalska, kierująca pracownikami obsługi wystaw, szczególnie cieszy się z nasycenia nowej prezentacji atrakcjami cyfrowymi. Bo przecież najbardziej oczekiwanymi gośćmi w muzeum są uczniowie szkół różnych poziomów. Dla nich zaś atrakcyjność cyfrowa ekspozycji jest szczególnie ważna. Ta nowo otwarta ma pięć ekranów interaktywnych i filmy bogate w animacje prezentowane na dużych ekranach. Dowiadujemy się, że dla tych odbiorców, ale i dorosłych gości opracowany został bogaty program edukacyjny. Najbliższe jego atrakcje prezentujemy poniżej.
Tadeusz Piersiak
Oferta spotkań towarzyszących ekspozycji stałej „Częstochowa spojrzenie w przeszłość”
Oprowadzenia kuratorskie
Spotkania z przeszłością – oprowadzania kuratorskie z Magdaleną Wieczorek-Szmal z Działu Archeologii i Małgorzatą Szczęsną z Działu Historii Muzeum Częstochowskiego
17.11.2024 – godz. 16.00
4.12.2024 – godz. 16.00
Wykłady
Mieszkańcy jurajskich jaskiń wykład dr. Mikołaja Urbanowskiego
20.11.2024 – godz. 17.00
O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 maja 1791 roku – wykład prof. dr. hab. Andrzeja Stroynowskiego z Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie
26.11.2024 – godz. 17.00
Tajemnicze początki Częstochowy. Problem założyciela i czasu lokacji miasta – wykład dr. Karola Nabiałka z Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
30.11.2024 – godz. 17.00
Pochodzenie Polaków w świetle najnowszych badań genetycznych – wykład dr. Łukasza Maurycego Stanaszka z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie 4.12.2024 – godz. 17.00
Weekendowe warsztaty rodzinne
Biżuteria pradziejowa – archeologiczne warsztaty rodzinne o funkcji zdobniczej przedmiotów i nie tylko, pozwalające na poznanie tajemnicy mozaiki jako przykładu zdobienia biżuterii / podczas zajęć uczestnicy wykonają paciorki z modeliny na wzór szklanych importów z terenu Imperium Rzymskiego
23.11.2024 – godz. 12.00
Z heraldyką za pan brat – zajęcia teoretyczne i warsztatowe
W części teoretycznej przekazane zostaną podstawowe informacje o herbie jako znaku i jego symbolach / podczas warsztatów wykonywane będą odlewy wybranych herbów, które uczestnicy spotkania będą dekorować zgodnie z zasadami heraldyki
14.12.2024 – godz. 12.00
Oferta zajęć edukacyjnych dla grup zorganizowanych
Herbowi dawnej Częstochowy i okolic – zajęcia pozwalające poznać znaki herbowe i ich symbolikę, uzupełnione warsztatami wykonywania herbów zgodnie z zasadami heraldyki.
Sztuka codziennego życia – lekcja o pradziejach naszego regionu, prowadzona w oparciu o wystawę stałą z częścią warsztatową w formie gry archeologicznej
Warsztaty dla osób z dysfunkcją wzroku
Zmysły a archeologia – zajęcia z wykorzystaniem kopii zabytków, poszerzające wiedzę o okresach w prehistorii, o narzędziach, biżuterii i broni, przybliżą różne aspekty życia oraz kultury człowieka, a także pomogą w pełni wykorzystać możliwości poznawcze dotyku.
Więcej informacji: www.muzeumczestochowa.pl
Czytaj także: Galeria 4 Arte. Wystawa prac Romualdy Anioł-Lubas