Przyszłoroczne dochody i wydatki Częstochowy zostały skalkulowane w projekcie budżetu na niespełna 2,1 mld zł. Niedoszacowane są potrzeby oświatowe. Z kolei na inwestycje zaplanowano 246 mln zł. Największym przedsięwzięciem będzie trwająca budowa połączenia ulicy 1 Maja z Krakowską.
W ciągu ostatnich kilku lat miasto boryka się z problemem zbilansowania budżetu. Na skutek zmian w krajowym prawie podatkowym od 2019 r. znacznemu ograniczeniu uległy dochody miasta z tytułu PIT.
Z drugiej strony wzrosły obowiązkowe wydatki związane m.in. z edukacją (wobec zbyt niskiej subwencji oświatowej), wzrostami wynagrodzeń minimalnych, rosnącymi cenami mediów czy wysokością stóp procentowych.
Magistrat podkreśla, że sytuacji nie ułatwia specyfika zaliczkowania i rozliczania zadań współfinansowanych środkami europejskimi. Wpływają one z dużym opóźnieniem. W efekcie, aby realizować inwestycje unijne miasto należy posiłkować się zwrotnymi źródłami finansowania.
Biuro Prasowe podaje, że ubytki Częstochowy z tytułu udziału w podatku PIT po zmianach prawnych – za lata 2019-2024 – zostały wyliczone na kwotę ponad 522,7 mln zł. Ich brak spowodował konieczność przesunięcia realizacji wielu kluczowych dla miasta zadań, a także ograniczenia wydatków na wiele nieobligatoryjnych, ale bardzo istotnych z punktu widzenia społeczności inicjatyw i projektów.
Nie można pominąć też tego, że w ostatnich latach znacznemu pogłębieniu uległa tzw. luka oświatowa, czyli różnica pomiędzy otrzymywaną subwencją oświatową a rzeczywistymi kosztami zadań, które powinny być nią finansowane. Na przestrzeni lat 2019-2024 tylko do zadań subwencjonowanych w oświacie miasto dołożyło ponad 816 mln zł.
Przyjęte zmiany ustawowe, mające pomóc samorządom ustabilizować sytuację budżetową, założyły naliczanie udziałów w PIT i CIT jako procentu od dochodów podatników zamieszkałych lub prowadzących działalność na terenie danej JST. Zaplanowane w projekcie budżetu na rok 2025 udziały w PIT są więc wyższe niż w latach poprzednich, ale w zamian tego znacząco niższa będzie subwencja ogólna należna miastu. Samorząd nie będzie też otrzymywał dotacji na zadania przedszkolne.
Zadania te są skalkulowane zostały w tzw. potrzebach oświatowych, które są jednak znacznie zaniżone. Realne potrzeby wydatkowe w oświacie na rok 2025 służby finansowe Częstochowy obliczyły na kwotę przewyższającą szacunek ministerialny aż o 320 mln zł. Środki te samorząd będzie zmuszony wygospodarować, nadal maksymalnie ograniczając wszelkie nieobligatoryjne wydatki własne.
Przyjęte – zgodnie z obecnie obowiązującymi wskaźnikami i limitami – założenia budżetowe pozwoliły na oszacowanie dochodów budżetu Miasta Częstochowy w 2025 r. na poziomie 2 mld 74 mln 862 tys. zł i wydatków na poziomie 2 mld 70 mln 767 tys. zł, przy świadomości niedoszacowania przewidywanych wydatków oświatowych.
W stosunku do przewidywanego wykonania dochodów miasta za rok 2024 wzrastają one w projekcie budżetu na 2025 r. o 527 mln zł. Wzrost udziału w PIT następuje jednak kosztem znacznego zmniejszenia subwencji. Ministerstwo Finansów zaplanowało dla Częstochowy subwencję ogólną na 2025 rok w wysokości 214,7 mln zł, niższą od przewidywanego wykonania roku bieżącego o 410,4 mln zł.
Uwzględniając wzrost dochodów z tytułu udziału w PIT, zmniejszone wpływy z tytułu udziału w CIT i subwencji, a także brak dotacji przedszkolnej, dochody z tych tytułów na 2025 rok łącznie wzrastają o 95,6 mln zł.
W związku z większymi o 320 mln zł (od szacunku ministerstwa) potrzebami oświatowymi, pomimo wzrostu dochodów, budżet miasta odnotuje brak środków tylko na zadania edukacyjne w wysokości prawie 224 mln zł, nie licząc braku pełnego finansowania zadań zleconych czy rosnących kosztów pomocy społecznej.
Choć sytuacja nie jest korzystna, miasto nie może rezygnować z programów opieki nad mieszkańcami oraz budowania przyjaznych warunków działalności dla przedsiębiorców i inwestorów. Kontynuowane będą np. dotychczas realizowane programy zdrowotne, program dotacji dla uczelni „Akademicka Częstochowa” oraz stypendiów dla przyszłych lekarzy i pielęgniarek „Częstochowa dla Medyków”. Zapewnione będą też środki na szkolenie sportowe dzieci i młodzieży.
W projekcie budżetu przeznaczono blisko 11 mln zł na wybrane w głosowaniu inicjatywy realizowane w ramach budżetu obywatelskiego w Częstochowie, jak również inicjatywę lokalną.
Projekt budżetu na 2025 r. zakłada przeznaczenie na miejskie inwestycje kwoty 246,1 mln zł. Przyjęto do realizacji 65 zadań inwestycyjnych. Najwyższe kwotowo środki zaplanowane do wydatkowania w 2025 r. dotyczą inwestycji.
Oto one:
– budowa połączenia komunikacyjnego ulic 1 Maja – Krakowska – 92 mln 410 tys. zł,
– zakup autobusów elektrycznych wraz ze stacjami ładowania – 36 mln 501 tys. zł,
– program budowy i przebudowy ulic oraz dróg lokalnych – 18 mln 806 tys. zł,
– przebudowa ulicy św. Kingi – 10 mln 263 tys. zł,
– Centrum Piłki Nożnej w Częstochowie – przebudowa i rozbudowa obiektu sportowego przy ul. Limanowskiego – II etap – 9 mln 834 tys. zł,
– „Praktyczne kształcenie zawodowe szansą na lepszy start” – poprawa jakości kształcenia w szkołach zawodowych – 9 mln 89 tys. zł,
– centra przesiadkowe na terenie Częstochowy – 7 mln 941 tys. zł,
– budowa węzła drogowego alei Wojska Polskiego DK-1 (obecnie DK-91) wraz z nowym przebiegiem DK-46 – 7 mln 783 tys. zł,
– rozbudowa Żłobka Miejskiego „Reksio” przy alei Armii Krajowej 66a oraz utworzenie dodatkowych miejsc w Filii Żłobka przy ul. Sportowej 34a – 5 mln 815 tys. zł,
– Słoneczna Gmina II – zakup i montaż magazynów energii dla mieszkańców Częstochowy – 5 mln 250 tys. zł,
– niezbędne modernizacje mostów ze względu na stan techniczny – 4 mln 300 tys. zł,
– podniesienie efektywności energetycznej budynków placówek oświatowych – 4 mln 300 tys. zł,
– kontynuacja informatyzacji Miasta Częstochowa – 3 mln 225 tys. zł,
– likwidacja barier architektonicznych w Bibliotece Publicznej – 3 mln 50 tys. zł.
mat. UM Częstochowy, red.
