Dokładnie 85 lat temu, 1 września 1939 r. o godz. 4.35 Niemcy przeprowadzili bombardowanie Wielunia. Atak ten nastąpił kilka minut przed salwami pancernika „Schleswig-Holstein”, oddanymi w kierunku Westerplatte. W rocznicę wybuchu II wojny światowej przypominamy archiwalny tekst.
W piątek, 1 września 1939 r. napaścią na Polskę Niemcy rozpoczęli trwający ponad sześć lat największy konflikt zbrojny w historii ludzkości – II wojnę światową. Pochłonęła ona ponad 60 mln ofiar, wśród nich blisko 6 mln Polaków.
Niemcy skoncentrowali przeciwko Polsce 1,8 miliona żołnierzy uzbrojonych w 2 800 czołgów, około 3 000 samolotów i 10 000 dział. Słowacja wystawiła Armię Polową „Bernolak” i nieliczne lotnictwo. Polska zmobilizowała około miliona żołnierzy (spośród 2,5 miliona wojskowo wyszkolonych rezerwistów), 880 czołgów, 400 samolotów i 4 300 dział.
Wojska niemieckie, zgodnie z planem Fall Weiss, uderzyły na Polskę na całej długości polsko-niemieckiej granicy oraz z terytorium Moraw i Słowacji, co spowodowało, iż łączna długość frontu wyniosła ok. 1 600 km, stawiając Polskę w niekorzystnym położeniu strategicznym.
1 września lotnictwo niemieckie atakowało Gdynię, Puck i Hel. Intensywne bombardowania dotknęły rejon południowej Wielkopolski i Górnego Śląska, Tczew, Częstochowę, Wieluń, Kraków oraz leżące w głębi kraju Grodno.
2 września w nalocie niemieckim na Lublin zginęło ok. 200 osób, a dalsze 150 osób poniosło śmierć w nalocie na pociąg ewakuacyjny stojący na dworcu kolejowym w Kole. Niemieckie naloty na Warszawę odbywały się od pierwszego dnia września.
Jednak symbolem ataku Niemiec stało się uderzenie na polską składnicę wojskową Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku, rozpoczęte o godzinie 4.45 strzałami pancernika ”Schleswig-Holstein”, który z kurtuazyjną wizytą wpłynął do portu w Gdańsku kilka dni wcześniej.
205 polskich żołnierzy placówki Westerplatte, pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego i jego zastępcy kpt. Franciszka Dąbrowskiego, zajmujących rejon wyposażony w 5 betonowych wartowni i koszary wojskowe oraz umocnione obiekty polowe, broniło się przez 7 dni przed siłami liczącymi 3,4 tys. żołnierzy niemieckich z kompanii SS-Heimwehr Danzig, kompanii szturmowej piechoty morskiej z pancernika ”Schleswig-Holstein”, oddziałów Selbstschutz i batalionu saperów, przy jednoczesnym ostrzale niemieckiej artylerii z rejonu Wisłoujścia, Brzeźna, Nowego Portu, z pancernika ”Schleswig-Holstein” oraz atakami powietrznymi eskadry samolotów Stuka. Westerplatte skapitulowało 7 września o godz. 10.15.
Symbolicznym wydarzeniem z pierwszych dni wojny była obrona Poczty Polskiej w Gdańsku. Poczta została zdobyta po 14 godzinach zaciekłych walk, a jej obrońcy rozstrzelani. Jednocześnie Albert Forster, ogłoszony dekretem Senatu Wolnego Miasta Gdańska z 23 sierpnia 1939 ”głową” Wolnego Miasta ogłosił 1 września 1939 przyłączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy.
W tym samym dniu Wysoki Komisarz Ligi Narodów, Carl Jakob Burckhardt na żądanie Alberta Forstera opuścił terytorium Wolnego Miasta Gdańska wraz z personelem Komisariatu Ligi Narodów w Wolnym Mieście. 1 września 1939 r. Niemcy aresztowali w Gdańsku pierwszych 250 Polaków, których umieszczono w utworzonym 2 września 1939 r. obozie koncentracyjnym Stutthof.
O tym wydarzeniach przypomina się w Częstochowie co roku. Lokalne uroczystości związane z rocznicami rozpoczęcia i zakończenia II wojny światowej rozpoczynają się tradycyjnie na cmentarzu Kule, gdzie delegacja władz miasta wspólnie z przedstawicielami służb mundurowych składa kwiaty i zapala znicze na mogiłach Żołnierzy 7 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego.
Z kolei główne uroczystości obchodów związanych z II wojną światową odbywają się zawsze na Placu Pamięci Narodowej u stóp Pomnika Poległym w Obronie Ojczyzny. Przedstawiciele władz miasta, służb mundurowych, reprezentacja środowiska kombatantów, Korpusu Kadetów oraz młodzieży częstochowskich szkół uczestniczą w Apelu Pamięci. Kompanię honorową wystawia wówczas Jednostka Wojskowa Komandosów z Lublińca. Na zakończenie uroczystości delegacje składają kwiaty przed Pomnikiem Poległych w Obronie Ojczyzny.
archiwum